Yeme bozuklukları, rastgele bir medikal duruma bağlı olmaksızın yeme davranışındaki süreklilik arz eden şiddetli bir bozukluktur. Fizikî sıhhati ve psikososyal fonksiyonları bozacak derecede kiloyu denetim altında tutma davranışı olarak tanımlanabilir (Fairburn,2001, Akt.Klein ve Walsh, 2003).
2 ana çeşiti vardır:
Anoreksiya Nervoza (AN): Olağan sayılan en düşük beden tartısını müdafaayı reddetme, daha fazla kilo verme muhtaçlığı ve kilo alma korkusu
Blumia Nervozo (BN): Tekrarlanan tıkınırcasına yeme ataklarını takip eden ve kilo alımını engelleyen yönetemlerin uygulandığı bozukluk. Kendini kusturma, hiç yemek yememe yahut laksatif, diüretik ve lavman üzere ilaçların kullanımı üzere uygunsuz davranışlar mevcuttur.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu:
Tekrarlanan çok yeme ataklarından oluşur fakat bu atakları Blumia dan farklı olarak kilo alımını engelleyecek uygunsuz dengeleyici davranışlar takip etmez (Klein,Walsh, 2003).
ANOREKSİYA NERVOZA’ NIN TARİHÇESİ:
Anoreksiya sözünün kökeni Yunanca’dan gelmedir. An: eksiklik ; orexis: iştah manasına gelir. Evvelden, baş ağrısı, kanser yahut depresyon rahatsızlıklarında kişinin iştahsızlığını anlatmak için kullanılırmış. Ağrıya verilen reaksiyon manası da vardır.
Çelişki şu ki; Anoreksiyası olan şahıslarda iştahsızlık görülmez tam bilakis yemek yeme istekleri çoktur, yemek yeme hakkında durmadan düşünürler ve hayal kurarlar.
Blumia Nervoza: Latince kökenlidir. “Öküzün açlığı” manasındadır (Costin,1999).
Aneroksiya Nervoza, birinci kere 1870’te tıp literatüründe tanımlanıyor ve içeriği ;
- Kilo kaybı
- Amenore (adet görmeme)
- Ruhsal rahatsızlıklar
- Artan fizikî aktivite (Klein, Walsh,2003).
AN iki alt tipe ayrılır.
Bu alt tipler, yeni Anoreksia atağı sırasında tertipli tıkınırcasına yemenin ya da çıkarmanın varlığı ya da yokluğunu belirtmek için kullanılır.
-
- Kısıtlı Tip: AN o anki epizodu sırasında kişi nizamlı olarak tıkınırcasına yeme ya da çıkartma (kendisinin yol açtığı kusma ya da laksatiflerin, diüretiklerin ya da lavmanların yanlış yere kullanımı) davranışı göstermemiştir.
- Tıkınırcasına Yeme/Kusma (Çıkartma) Tipi: AN o sıraki epizodu sırasında kişi tertipli olarak tıkınırcasına yeme ya da çıkartma davranışı göstermiştir.
BLUMİA NERVOZA:
- BN’ın iki alt tipi bulunmaktadır;
Bu alt tipler tıkınırcasına yemeyi dengelemek hedefiyle çıkartma tekniklerinin nizamlı kullanımının varlığı ya da yokluğunu belirtmek için kullanılır.
- Kusma (Çıkartma) Olan Tip: BN’ın o sıradaki epizodu sırasında kişi nizamlı olarak kendi kendine kusmuş ya da laksatifler, diüretikler ya da lavmanları yanlış yere kullanmıştır.
- Kusma (Çıkartma) Olmayan Tip: BN’ın o sıradaki epizodu sırasında kişi, hiç yemek yememe ya da çok antrenman yapma üzere öteki uygunsuz dengeleyici davranışlarda bulunmuş, lakin kendi kendine kusmamış ya da laksatifler, diüretikler ya da lavmanları yanlış yere kullanmamıştır.
- ICD-10 Blumia’ya inatçı anoreksiya nervozanın kalıntısı olarak bakılabileceğini söyler. Daha evvelden anoreksik olan hasta kilo alımına bağlı olarak güzelleşiyor üzere görülebilir ve amenoresi düzelebilir; fakat sonradan çok yeme ve kusma ile ilerleyen bir biçimde, yineleyen kusmalara bağlı olarak elektrolit kaybı ve bedensel komplikasyonlar (tetani, epileptik nöbetler, kalp ritm bozuklukları, kas güçsüzlüğü) ve daha ileri kilo kaybı gözlenebilir.
- Yeme ile inatçı çok uğraşma ve karşı konulamayan bir yeme isteği vardır. Hasta, kısa müddette büyük ölçülerde tıkanarak yeme nöbetlerini durduramaz.
- Hasta aşağıdaki yollardan biri ya da daha fazlası ile yiyeceklerin şişmanlatıcı tesirlerini ortadan kaldırılmaya çalışır: kusma, müshil ilaçlar kullanma, değişen müddetlerle aç kalma, iştah baskılayan ilaçlar (diüretikler ya da tiroid preparatları) kullanma. Diyabetik hastalar blumik olduklarında insülin tedavilerini ihmal etmeyi seçebilirler.
- Çok şiddetli bir şişmanlama korkusu vardır. Hasta kendisi için, tıbben en uygun yada sağlıklı olandan çok daha düşük ve kesin olarak belirlenmiş bir vücut yükü eşiği saptamıştır. Hikayede sıklıkla AN devri vardır ve iki periyot ortasındaki müddet birkaç aydan yıllara kadar değişebilir. Başlangıçtaki bu devirde AN’nın tüm belirtileri bulunabileceği üzere, orta derecede kilo kaybı yahut süreksiz amenore ile giden hafif, kapalı bir form olabilir.
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU:
Blumia dan farklı olarak birtakım bireylerde birincil sorun tıkınırcasına yemektir.
Nedeni kilo almaktan kaçınma yahut kısıtlanan yeme davranışı değildir. Sonrasında kusma üzere dengeleyici davranışlar görülmez.
- Birinci olarak 1992’de Memleketler arası Yeme Bozuklukları Konferasında tanımlanmıştır (Costin,1999)
Tıkınırcasına yeme epizodları aşağıdakilerden üç (ya da daha fazlası) ile birlikte görülür:
- Olağan vakitte yediğinden çok daha süratli yeme
- Rahatsız edici bir biçimde “dolu” (tıkanmış hissedene kadar) yeme
- Fizikî bir açlık olmadan büyük ölçülerde yeme
- Çok fazla yiyor olmanın verdiği utanmadan ötürü tek başına yemek yeme
- Çok yemeden sonra kendinden iğrenme, depresif ya da hatalı hissetme
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0