Üstün zekalı ve üstün yetenekli bir çocuğa sahip olmak pek çok ebeveynin hayalidir. Lakin üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuğunuzun olması demek pek çok sorumluluğu da beraberinde getirmesi demektir. Üstün zeka ve üstün yetenek alanında yapılan son bir asırlık bilimsel araştırmalar üstün yetenek ile ilgili bakışaçımızı da değiştirmiştir. Yıllar evvel üstün zeka sırf yüksek IQ olarak görülür ve bu nedenle sadece IQ testleri ile ölçülürdü. Üstün yetenek, çeşitli biçimlerde çocukların davranışlarında ve farklı alanlarda gÜstün zeka ve üstün yetenek alanında yapılan son bir asırlık bilimsel araştırmalar üstün yetenek ile ilgili niyetlerimizi ve kararlarımızı da değiştirmiştir. Yıllar evvel üstün zeka sırf yüksek IQ olarak görülür ve bu nedenle sadece IQ testleri ile ölçülürdü. Bilimsel araştırmalar bu cins konservatif bir yaklaşımın ne kadar sonlu olduğunu ve bu nedenle üstün yetenekli çocukların kıymetli bir kısmını tanılayamadığını ortaya koymuştur. Gerçekten yaratıcı yetişkinlerin kıymetli bir kısmının çocukluk yıllarında pek de yüksek IQ’ye sahip olmadıkları bilinmektedir. Üstün yetenek, çeşitli biçimlerde çocukların davranışlarında ve farklı alanlarda gözlemlenebilir. Gerçekten 4 yaşında kendi kendine okumaya başlayan bir çocuğun IQ testinde yüksek puan alması pek de ehemmiyet taşımamaktadır. Bu çocuk erken yaşlarda gösterdiği akademik marifet ile üstün yetenekli olduğunu bir dereceye kadar kanıtlamıştır. Uğur Sak (2011, üstün yeteneği “insanlık hayatı için temel pahası olan alanlarda gösterilen harikulâde muvaffakiyet yahut performans” olarak tanımlamıştır. Bu hümanistik tarif, Anabilim üstün yetenekliler programlarının da özlemlenebilir. Gerçekten 4 yaşında kendi kendine okumaya başlayan bir çocuğun IQ testinde yüksek puan alması pek de değer taşımamaktadır. Bu çocuk erken yaşlarda gösterdiği akademik marifet ile üstün yetenekli olduğunu bir dereceye kadar kanıtlamıştır. Uğur Sak (2011, üstün yeteneği “insanlık hayatı için temel pahası olan alanlarda gösterilen harikulâde muvaffakiyet yahut performans” olarak tanımlamıştır. Bu hümanistik tarif, Anabilim üstün yetenekliler programlarının da benimsediği bir tariftir.
Uğur Sak (2011)’ın ve Ruf (2005)’ın çalışmalarından alınan üstün yetenekli çocukların zeka seviyelerine nazaran çeşitli yaş aralıklarında gösterdikleri özellikler aşağıdaki tablolarda sınıflandırılmıştır. Anne ve babaların üstün zekâlı çocuklarının özelliklerini ay be ay kaydettikleri bu araştırmalarda üstün zekâlı çocuklar gerek takvim yaşı seviyelerine nazaran gerekse zihinsel yaş seviyelerine nazaran birtakım ortak özellikler göstermişlerdir.
Birinci Seviye Üstün Yetenek İşaretleri
Yaş/Dağılım
Özellik
Birden fazla 1,5 yaşından evvel
Birçok sözcüğü anlamsal olarak bilir, bu sözcükleri söylem eder.
Değerli bir kısmı 2 yaşından daha evvel
Renkleri tanır, sayıları ezbere sayar.
Bulmacalara karşı ilgi göstermeye başlar.
Birden fazla 18-30 ay aralığında
Sessizce oturup televizyonu pür dikkat izler.
Kıymetli bir kısmı 3 yaşına gelinceye kadar
Sayıları, harfleri ve renkleri öğrenebilir.
Karmaşık seviyede konuşmaya başlar, güçlü sözcük dağarcığı geliştirir.
Birden fazla 4 yaşına gelinceye kadar
Kolay işaretleri, kendi isimlerinin yazılış biçimlerini ve alfabeyi öğrenebilir.
Kolay toplama ve çıkarma süreçlerini yapabilmeye başlar.
Birden fazla 5 yaşından evvel
Okumayı öğrenmeye karşı ilgi gösterir.
Birden fazla 6 yaşına gelinceye kadar
Kolay işaretleri ve kitapları okumaya başlar.
Kendi kendine bilgisayar kullanmaya başlar.
Tamamı 7 yaşına gelinceye kadar
Okumayı öğrenebilir, akranlarından 2-3 sınıf daha üst seviyede okuyabilir.
Tamamı 7-7,5 yaşına gelinceye kadar
Kısımlı kitapları okumaya başlar.
Bir kısmı 7-7,5 yaşlarında, birden fazla 8 yaşlarında
Okulda derslerin yavaş işlenmesi ve derslerdeki tekrarlar nedeniyle sabırsızlık işaretleri göstermeye başlar.
İkinci Seviye Üstün Yetenek İşaretleri
Yaş/Dağılım
Özellik
Neredeyse tamamı 6-12 aylık iken
Yetişkinlerin verdiği yönergeleri ve soruları anlamaya başlar.
Birden fazla 11-15 aylık iken
Kendi başına kitapları inceleyebilir, sayfalarını çevirebilir.
Birçok 15-18 aylık iken
Birçok sözcük bilir.
Birçok rengi tanır.
Birden fazla 11-16 aylık iken
Market ve mağaza üzere yerlerin isimlerini ve marka isimlerini tanır.
Neredeyse tamamı 2 yaşına gelinceye kadar
Üç yahut daha fazla sözcükten oluşan cümleler kurmaya başlar.
Birçoğu 12-20 aylık iken
Sayıları tanıyabilir.
Yaklaşık %25’i 17-24 aylık iken
Bütün alfabeyi bilir.
Birçok 3 yaşına gelinceye kadar
Birden fazla renkleri ve harfleri öğrenir.
Varlıklı söz dağarcığı geliştirir, karmaşık cümleler kurabilmeye başlar.
Birçoğu 3-4 yaşlarında iken
Harfleri, sözcükleri ve sayıları yazabilmeye başlar.
Birçoğu 3,5-4,5 yaşlarında iken
Gerçek olaylara, tabiat ve fizik üzere fen bilimlerine karşı fazla ilgi duymaya başlar.
Birçok 4,5 yaşına gelinceye kadar
Kendi başına bilgisayarı kullanabilmeye başlar.
Birden fazla 5 yaşına gelinceye kadar
Sayı saymaya ve sayılar konusunda kimi temel gerçekleri öğrenmeye başlar.
Kendine ileri seviyede kitapların ve kıssaların okunmasını istemeye başlar.
Kolay kitapları okumaya başlar.
Birçok 6 yaşına gelinceye kadar
Kitapları zevk ve öğrenmek için okumaya başlar.
Birçok 6-7 yaş civarında iken
Okulda derslerin yavaş işlenmesi ve derslerdeki tekrarlar nedeniyle şikayet bildirmeye başlar.
Tamamı 7 yaş civarında iken
Kendinden 2-5 yaş daha üst seviyeler için yazılan kitapları okuyabilmeye başlar.
Tamamı 7-7,5 yaşına gelinceye kadar
Kısımlı kitapları okuyabilmeye başlar.
Üçüncü Seviye Üstün Yetenek İşaretleri
Dağılım/Yaş
Özellik
Birçok doğumdan çabucak sonra
Etrafa karşı hassaslık göstermeye başlar.
Tamamı 6 aylık olana kadar neredeyse
Etrafındaki şahısların konuştuklarını anlamaya başlar.
Birden fazla 10 aylık olana kadar
Kendi kendine kitapları karıştırmaya ve sayfaları çevirmeye başlar.
Birçok 1 yaşından evvel
Ebeveynlerine istediklerini anlatabilmeye başlar.
Kitaplara karşı ağır ilgi göstermeye başlar.
Renkleri, biçimleri, sayıları ve harfleri tanımaya başlar.
Birden fazla 16 aylık olana kadar
Güçlü sözcük dağarcığı geliştirir ve kendini tabir edebilmeye başlar.
Birçoğu 12-15 aylık iken
Kimi sayıların ve harflerin manalarını bilir.
Çoğı 15-18 aylık iken
Renklerin birçoğunu bilir.
Neredeyse tamamı 17-24 aylık olana kadar
Bütün alfabeyi öğrenir.
Birçoğu 15-24 aylık iken
Yapboz bulmacalar ile oynamayı sevmeye başlar.
Dörtten fazla sözden oluşan karmaşık cümleler ile konuşabilmeye başlar.
10’dan daha büyük sayıları sayabilmeye başlar.
Birden fazla 20-44 aylık iken
Levhalar ve marketler üzerindeki isimleri okuyabilir.
Birçoğu 2 yaşından evvel
Kendine okunan kitapları ezberlemeye başlar.
Birçoğu 2,5 yaşından evvel
Harf seslerine ve kısa sözleri hecelemeye karşı ilgi göstermeye başlar.
Birçok 2,5-3 yaşlarında
Harfleri, sayıl
arı, sözleri ve kendi isimlerini yazabilmeye başlar.
Birden fazla 3-4 yaşlarında
Bilimsel gerçeklere ve aletlerin çalışma biçimlerine ilgi göstermeye başlar.
Atlayarak ve geriye hakikat sayabilmeye, kolay toplama ve çıkarma süreçleri yapabilmeye başlar.
Neredeyse tamamı 3-3,5 yaşlarına gelinceye kadar
Kolay kitapları ezberden de olsa okuyabilmeye başlar.
Birçok 4-5 yaşına gelinceye kadar
Kolay okuma kitaplarını okuyabilmeye başlar.
Birden fazla 3-5 yaşlarında iken
Gerçek dışı şeyleri sorgulamaya başlar.
Birçok 4,5-5,5 yaşlarında iken
Çocuklar için yazılan 1. seviye kitapları okuyabilmeye başlar.
Birçoğu 5,5 yaşına gelinceye kadar
Kimi çarpma ve bölme süreçlerini anlayabilmeye başlar.
Birden fazla 6 yaşına gelinceye kadar
Kitapları zevk ve bilgi edinmek için okumaya başlar.
Tamamı 6 yaşlarında iken
Takvim yaşından 2 ile 5 yıl daha üst seviyede okuyabilmeye başlar.
Tamamı 7-7,5 yaşlarında iken
Gençler için yazılan kitapları okuyabilmeye başlar.
Dördüncü Seviye Üstün Yetenek İşaretleri
Yaş/Dağılım
Özellik
Neredeyse tamamı 1 aylık iken
Kendine okunan kitaplara karşı ilgi göstermeye başlar.
Birçoğu 3-4 aylık iken
Kitaplar favori ilgi alanları olmaya başlar.
Tamamı 6 aylık olana kadar neredeyse
Ebeveynlerin verdiği yönergeleri anlamaya başlar.
Birçok 5,5-9 aylık iken
Birtakım sözleri bilir ve söyleyebilir.
Birçoğu 14 aylık olana kadar
Varlıklı sözcük dağarcığı geliştirir, bu sözcükleri tabiri uygundur.
Birçoğu 12-15 aylık iken
Birtakım harfleri ve sayıları tanımaya ve manalarını çıkarmaya başlar.
Birçoğu 15-36 aylık iken
Yapboz bulmacalar ile oynamaktan hoşlanmaya başlar.
Neredeyse tamamı 15-22 aylık iken
Bütün alfabeyi bilir.
Birden fazla 20-44 aylık iken
Levhalar ve marketler üzerindeki isimleri okuyabilmeye başlar.
Birçoğu 2 yaşından evvel
Kendine okunan kitapları ezberleyebilmeye başlar.
Birçoğu 2,5 yaşından daha evvel
Harf seslerine ve kısa sözleri hecelemeye ilgi göstermeye başlar.
Birçok 15-24 aylık iken
Dörtten fazla sözden oluşan karmaşık cümleler ile konuşabilmeye başlar.
Birçoğu 13-20 aylık iken
10’dan daha büyük sayıları sayabilmeye başlar.
Birçok 3-4 yaşına gelinceye kadar
Bilimsel gerçeklere ve aletlerin çalışma biçimlerine karşı ilgi göstermeye başlar.
Birden fazla 3-4 yaşına gelinceye kadar
Atlayarak sayabilmeye, geriye gerçek sayabilmeye, kolay toplama ve çıkarma süreçleri yapabilmeye başlar.
Birçok 3-4,5 yaşlarında iken
Bilgisayarı kendi başına kullanmaya başlar.
Birçok 3,5-4,5 yaşlarında iken
Kitap okuyabilmeya başlar.
Birden fazla 3-4 yaşlarında iken
Gerçek dışı şeyleri sorgulamaya başlar.
Birçoğu 5 yaşına gelinceye kadar
Kimi çarpma ve bölme süreçlerini anlamaya başlar.
Birden fazla 5 yaşlarında iken birden fazla
Zevk ve öğrenmek için kitap okumaya başlar.
Tamamı 6 yaşlarında iken
Takvim yaşından 2 ile 5 yıl daha üst seviyede okuyabilir.
Tamamı 6-6,5 yaşlarında iken
Gençler için yazılan kısımlı kitapları okuyabilir.
Beşinci Seviye Üstün Yetenek İşaretleri
Yaş/Dağılım
Özellik
Tamamı doğumdan çabucak sonra
Etrafa karşı hassaslık göstermeye başlar.
Bir kısmı 3-4 aylık iken
Kitaplar favori ilgi alanları olmaya başlar.
Tamamı 4 aylık iken ya da daha öncesinde
Ebeveynlerin verdiği yönergeleri anlamaya başlar.
Birçok 6 aylık olana kadar
Kitapların sayfalarını çevirmeye başlar.
Birden fazla 5,5-9 aylık iken
Birtakım sözleri söylemeye ve konuşulanları çabucak kapmaya başlar.
Yaklaşık %50’si 1 yaşına gelinceye kadar
Bozuk da olsa konuşmaya başlar.
Tamamı 2 yaş civarında iken
Yetişkin seviyesinde konuşmaya başlar.
Birçoğu 10-14 aylık iken
Kimi harfleri ve sayıları tanımaya ve manalarını öğrenmeye başlar.
Birçoğu 12-15 aylık iken
Yapboz bulmacalar ile çok âlâ oynamaya başlar.
Bir kısmı 18 aylık olana kadar
Müzikal yetenek belirtileri gösterir.
Tamamı 2 yaşına gelinceye kadar
Levhalardaki ve kitaplardaki sözcükleri okuyabilmeye başlar.
Tamamı 20 aylık olana kadar
Kendine okunan kitapları ezberleyebilir.
Tamamı 6-8 aylık olana kadar
Favori tv programları ve görüntü sinemaları vardır.
Birçoğu 13-20 aylık iken
10’dan daha büyük sayıları sayabilmeye başlar.
Birçok 2 yaşından evvel
Sözcükleri, sayıları ve kendi isimlerini yazmaya başlar.
Birden fazla 18-24 aylık iken
Kolay kitapları okumaya başlar.
Birden fazla 2 yaşına gelinceye kadar
Atlayarak sayabilmeye, geriye gerçek sayabilmeye, kolay toplama ve çıkarma süreçleri yapabilmeye başlar.
Bilimsel gerçeklere ve aletlerin çalışma biçimlerine karşı ilgi göstermeye başlar.
Tamamı 2 yaşına gelinceye kadar
Kendi kendine bilgisayarı kullanmayı öğrenir.
Üstün zekalı ve üstün yetenekli bir çocuğa sahip olduğunuzu anlamak aslında sanıldığı kadar karmaşık bir durum değildir.
Üstte detaylı olarak söz edilen tanımlama ek olara daha yalın bi biçimde çocuğunuzun üstün zekalı olup olmadığını şu halde anlayabilirsiniz;
Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklar bedensel olarak yaşıtlarından daha öndedir yani yük ve uzunluk bakımından yaşıtlarına nazaran ileri gelişim gösterirler. Sağlıklıdırlar ve kolay kolay hastalanmazlar. Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklarda bu türlü bir durum kelam konusu değildir.
Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklar erken yürürler ve erken konuşurlar. Yaşıtları iki yahut üç sözlük cümleler kurarken onlar daha uzun ve mana yoğunluğu olan cümleler kurarlar. Kendilerine ilişkin özgün fikirlere sahiptirler. Duygusal tarafları epey gelişmiştir ve empati kurabilme yeteneğine sahiptirler.
Merak ve keşfetme istikametleri fazla geliştiği için daha az uykuya muhtaçlık duyarlar bebekliklerinden itibaren az uyurlar ve daha uzun vakit uyanık kalarak özgün fikirlerini hayata geçirmeye çalışırlar.
Duyu organları keskin olduğu için bebekliklerinden itibaren altlarının ıslanmasından, ağır gürültülü ortamlardan yahut kıyafetlerindeki etiketlerden ziyadesiyle rahatsızlık duyabilirler.
Öğrenme suratları hayli yüksek olduğundan çabuk öğrenirler ve öğrendiklerini de kolay kolay unutmazlar. Her vakit yeni birşeyler öğrenme isteği içindedirler. Söz oyunlarını severler. Sözcük zenginliği sözleri düzgün kullanmaları dikkati çeker. Dikkat müddetleri uzundır tıpkı mevzu üzerinde uzun vakit düşünüp birebir hususla ilgili fikirler üretip çıkarılmalarda bulunurlar. Fikir üretmede etkindirler. İki olay yahut olgu ortasında ilişki kurabilirler. Kıssa masal dinlemekten ve anlatmaktan hoşlanırlar. Yaşanılan olayı yahut duyguyu kolay kolay unutmazlar.
Soyut fikirlere karşı ilgileri vardır hayal güçleri zengindir. Özgün bilgiler, buluşlar ilgilerini çeker ve bu mevzuda herşeyi öğrenmek isterler en ince ayrıntıyı atlamadan her şeyi bilmek isterler. Öğrenmeye olan meraklarından ötürü soru sormaktan asla vazgeçmezler.
Hazır cevaptırlar ve yeni ortama kısa müddette ahenk sağlarlar onun için girişkendirler. Liderlik ruhuna sahiptirler, yönetmeyi severler. Arkadaşları ortasında tanınan çocuktur. Yaşıtları ile arkadaşlık kurmaktansa kendinden yaşta büyük olanlarla vakit getirmekten keyif alırlar.
Sanat ç
alışmalarından keyif alır. Rastgele bir sanat koluna karşı ilgisi ve alakası vardır. Piyanoya birinci karşılaştığında parmakları ile teker teker tuşlara basmak yerine iç güdüsel olarak bütün parmaklarını yerleştirir profesyonel olarak kullanabilecek durumda durur yani yeteneğinin olduğu sinyallerini bize açık bir halde söz etmiş olur. Anne babaların çocuklarına karşı daha dikkatli ve hassas olmaları durumda çocuklarının üstün zekalı yahut üstün yetenekli olduğunu anlamak sanıldığı kadar karmaşık ve sıkıntı bir durum değildir. Uygun birer gözlemci olmaları çocukları için düzgün birer geleceğin adımlarını atmış olabirler.
Çocuğunu üstün zekalı yahut üstün yetenekli fakat siz durumun farkında değilsiziniz, nelerle karşılaşırsınız?
Kendi yaşantınızdan yahut etrafınızdan şu cümleleri duymuşsunuzdur;
-Çocuğum çok zeki lakin hiç çalışmaz,
-Dersi derste dinler tekrar yapmadan başarır,
– Hafızası çok kuvvetlidir çocukluğunda hatta bebekliğinde yaşadıklarını kolay kolay unutmaz,
-Sınavda hiç çalışmadan (…)puan aldı,
Öğretmen ders anlatırken bir kaç dakika sonra mevzuyu manipüle eder. Dersi kaynatan sınıfının tertibini bozan işte daima bu çocuklardır. Yani sizinde duyduğunuz üzere uyanıktır fakat aklını derslerine yormaz. Toplum olarak etiketleme yapmayı severiz. Üstün zekalı ve üstün yetenekli bir çocuk derste anlatılan mevzuyu yahut her ne ise işlenen, birkaç dakika da bahsin özünü kavrar ve kalan vakti da gücünü boşaltmak için harcar. Ve bu çocuklar yaramaz, dersin işleyişini bozan, istenmeyen çocuklar olarak etiketlenirler. Toplumsal manada baktığımızda yaşıtlarıyla bağlantı kuramadıkları için vakit zaman sıkıntılar yaşayabilirler. Aslına bakarsanız üstün zekalı ve üstün yetenekli bir bebeğe, çocuğa sahip olmak şuurlu eveynlerle sorunlar çözülür ve çocuğunuza düzgün bir gelecek sağlamış olursunuz yoksa her çocuk özeldir ve biriciktir. Her bebek dünyaya üstün zekaya sahip olarak gelir lakin anne baba ne kadar şuurlu olursa var olan zekayı daha da üst düzeylere çıkarabilir aksi halde kullanılmayan her şeyin vakitle fonksiyonelliğini kaybetmesi üzere zekada olağan kalıplara girer ve rutin hayatın meseleleri ve sorumluluklarının dışına çıkamaz yani sıradanlaşır.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0