Hepimiz tıpkı hisleri yaşıyoruz, kalbimizin ritmi tıpkı halde atıyor. Yürüdüğümüz hayat yolu tıpkı, sadece görüntülerimiz farklı zira birey olarak farklı mizaçlara sahibizdir. Sevilmek, sevmek, özellikli olmadan da birileri için özel olduğumuzu bilmek hepimizin en temel ihtiyaçlarımızdandır. Tabiatıyla olan, rastgele bir özel maharet gerektirmeyen alakayı kurma süreci, kendimizde ve karşımızdaki kişi hakkında olumsuz yorumlar yapmamızı sağlayan bu şemalar tarafından zorlaşabiliyor.
Romantik ilgilerle ilgili olabilecek şemaların başında kusurluluk gelmektedir. Bu şemaya sahip bir beşere tekraren da sevildiği ve düzgün olduğu söylense de birey daima kendisini “kusurlu” görecektir. Kusurluluk şeması ile bağlı olan en besbelli his utanç duygusudur. Zira utanç çoklukla kusurlarımızın açığa çıktığı devirde karşımıza çıkmaktadır. Bundan kaçınmak için birey çabucak hemen her şeyi yapar. Bu şema eş, annelik her alanda yetersiz ve kıymetsiz hissetmesine sebep olur.
İkinci olarak romantik ilgiler için, kuşkuculuk şemasından bahsetmek mümkündür. Kuşkuculuk şemasına sahip bir bireyin en bariz durumu öbür insanlara duymakta zorlandığı inanç durumundan anlaşılabilir. Kuşkuculuk şemasına sahip bir birey “ Kuşkuculuk ve berbata kullanılma” öteki insanların canını yakacağını, küçük düşüreceğini, aldatacağını, palavra söyleyeceğini, hile yapacağını ve istismar edeceğini düşünmektedir. Aslında kuşkuculuk şeması evvelden tedbir alma sistemine sahip bir şemadır. Sabırsızlık varsa dehşet vardır. “ Ciddiysen bağa başlayalım” diyen insan korkuyordur. Kuşkuculuk şeması aktive olmuş olabilir. Reddedilme mümkünlüğünü göze alarak bir bağ içerisinde bulunmak ve alakanın her kademesinde farklı olmaya tahammül etmek, bir noktada ayrılabileceğimizi göze almak aslında daha keyifli bir münasebet yaşamamıza da katkı sağlar.
Üçüncü olarak karşılaşılan şema “Terk Edilme” şemasıdır. Bu şemaya sahip bireyler muhakkak sebeplerle her vakit terk edileceklerine ve münasebetlerinin biteceği düşünesine sahip olurlar. Bağ bitimi sebepleri ortasında aldatma, terk edilme, mevt üzere durumlar olabilmektedir. Yani bireyler bağlantılarına “Her an aldatılacağım, terk edileceğim” diye başlamaktadırlar. Bireyler durum aslında olumsuz değilse bile olumsuz olacakmış üzere algılarlar. “ korktuğum şey başıma gelebilir, bu nedenle çok dikkatli olmalıyım ki, acile yetişecek vaktim olsun. Açılmayan bir telefon, yanıtlanmayan bir ileti mı var? Korktuğum felaket apansızın olabilir, diye düşünürüm. Ben de onla ilgili birden tedbir almaya başlarım.” Bu da kıskançlığı beraberinde getirir. Bu tablonun çok kıymetli destekçisi evhamdır. Terk edilme ve kuşku, çok yakın iki dostturlar. Bir formda akraba, kuzen üzeredirler. Evhamlı kişi kendini başkalarıyla kıyaslar ve kendini bir halde daha geride bulur.
Dördüncü olarak “ Boyun Eğicilik Şeması” şemasıdır. Karşısındaki kişinin yansısından korktuğu yahut çekindiği için hayatının denetimini bedel verdiği şahsa bırakmak. Paha verdiği eşini kaybetmemek için kendi kıymetlerinden daha çok ödünler veriyor, alakasını müdafaaya çalışırken aslında daha çok aşağıya çektiğinin farkında olmuyorlar. Karşısında olan bireye sevgi yoğunluğundan ve bağımlılığı bu şemanın etkinleşmesini sağlıyor.
Beşinci olarak “Duygusal Mahrumluk Şeması” romantik ilgilerde faal rol oynamaktadır. Duygusal alaka ihtiyaçlarının kâfi olarak karşılanmayacağına inandıklarından ötürü münasebetten beklentilerini, gereksinim ve hislerini anlatmazlar. Eşine onu anlamadığı için uzak durmalar, haller ve irtibat de sorun yaşanmaya başlanılıyor. Şu kanılar faaldir “ Bana sıcak, muhafaza ve duygusallık gösteren beşerler olmadı. Hakikaten beni dinleyen, beni anlayan yahut benim gerçek gereksinimlerim ve hislerimi önemseyen kimsem olmadı.”
Altıncı olarak “Mükemmelliyetçilik Şeması” başarısızlıklarla alakalı bir olgudur. Kusursuz bir partner, eksiksiz bir eş bulma gereksinimi vardır bireyde. Bireyde “bulabileceğimin en düzgününü bulayım, yanlış bir karar vermeyeyim” kanısı vardır ve bu şema önemli sorun yaratan bir şemadır. Zira birey hem kendini hem de partnerini eksiksiz olmaya zorlamaktadır. Mükemmelliyetçilik sahiden büyük bir bela olabilir. İki ayağı var diyebiliriz. Bir narsistik ayağı var mükemmeliyetçiliğin, bir de obsesif ayağı. Obsesif ayağına biz daha çok “ içine sinme bozukluğu” diyoruz. Obsesyonda karar vermekte de zorlanırız. Dolasıyla sürdürürken bile karşımızdaki ile ilgili: “ Bilmiyorum ki, aslında tam sevdiğim insan mı, değil mi? Bana layık mı, değil mi? şeklinde sorular duyabiliriz. Yaşama sevincini yok eden bir şeydir.
Bireyler erken periyot uyumsuz şemalarının sürmesini ve onları tetiklemesine sebep olabilecek bireyleri kendilerine yakın hissetmeleri ve duygusal yakınlık kurarak yaşantısal olarak şemalarını sürdürecek eşler seçmektedirler.
Bağda artık tarafların hayat kalitesi etkileniyorsa, tekrar tekrar birebir sıkıntılar farklı biçimde gündeme geliyorsa ve hiçbir formda tahlil yoluna gidilemiyorsa, orada öbür birinin mümkünse bir uzmana bakışı çık kıymetlidir. Şayet çift terapisinde düzelemeyecek ağır şemalar varsa, tahminen ağır bir kuşkuculuk, ağır kusurluluk, kişisel müdahale gerekebilir ve taraflardan biri ya da ikisi de ferdî terapiye başvurabilir.
Bir kişinin değişimi de, durumu otomatik olarak etkileyen bir süreç olur.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0