- Prematüre bebek kimdir ?
Son adet tarihinin birinci gününden itibaren sayılmak üzere 37. gebelik haftasından evvel doğan bebeklere prematüre denir
Prematüre bebekler doğum haftasına nazaran: hudutta prematüre ( 34-37 hft), orta derecede prematüre ( 32-34 fht) ve ileri derecede prematüre ( 24-31 hft) olarak sınıflandırılır.
- Prematüre bebekler hastane sürecinde ne üzere meselelerle karşılaşır?
Preamatüre bebeklerin meseleleri doğum haftasının küçük olmasıyla hakikat orantılıdır. Bilhassa 34 gebelik haftasından küçük doğacak bebeklere doğar doğmaz acil müdahale gerekeceğinden yenidoğan konusunda tecrübeli bir takım karşılamalıdır. Bu bebekler direkt Yenidoğan Ağır Bakım Ünitesine alınırlar. Burada aşağıdaki durumlar göz önünde bulundurulur ve gereği yapılır.
Beden ısısının korunması: Prematüre bebeklerin derisi incedir. Ayrıyeten cilt altı yağ dokusu azdır. Tartılarına kıyasla beden yüzeyleri fazladır. Bu nedenle prematüre bebekleri hem ısılarını müdafaaları zordur hem de ısı kayıpları fazladır. Prematüre bebeklerin kuvöz denilen, ortam ısısını yahut bebeğin ısısını istenen uygun seviyelerde tutabilen özel ısıtıcılı yataklara ihtiyaçları vardır.
Prematürenin teneffüs zahmeti :Prematüre bebekler erken doğduklarında ötürü anne karnında gelişimini hala devam ettiren akciğerler olgunlaşmamıştır. Akciğerlerde surfaktan denilen bir unsur yapılır. Bu unsur akciğerlerdeki alveol denilen hava odacıklarının soluk verme sonrasında kapanmasını pürüzler. Surfaktan denilen bu unsurun imali 34. gebelik haftasına hakikat tamamlanır. Dolayısı ile gebelik haftası 34 haftadan daha küçük bebeklerde Respiratuar Distres Sendromu (RDS) denilen durum görülmektedir. Gebelik haftası ne kadar düşükse RDS riski de o kadarartmaktadır.
Respiratuvar distres sendromu olan bebeklerde doğum sonrasında inleme, teneffüs sayısında artış ve morarma görülebilir. Tedavide oksijen verilir. Hastanın teneffüs kahrı artarsa teneffüs aygıtına (ventilatör) bağlanır ve hastanın klinik durumuna ve akciğer bulgularına nazaran surfaktan denilen ilaç bebeğe uygulanır.
Apne:Teneffüsün 20 saniyeden daha uzun mühlet durmasına denir. Altta yatan diğer nedenler de (kan şekeri düşüklüğü, kansızlık, beyin kanaması, enfeksiyon gibi) olabilmesine rağmenprematüre bebekte en sık neden bebeğin teneffüs merkezinin şimdi gelişimini tamamlayamamasıdır. Bebeğe oksijen verilir, gerekirse ilaç başlanır ve teneffüs aygıtına bağlanabilir.
Enfeksiyon: Gebeliğin son üç ayında anneden bebeğe geçen ve bebeği enfeksiyonlardan koruyan ,vücudun mikroplarla savaşında kıymetli rol oynayan antikor denilen unsurlar salgılanır. Prematüre bir bebek gebeliğin son devrini anne karnında geçirmediği için bebeğe geçen antikor ölçüsü azdır; bu nedenle bebek mikroplara karşı daha savunmasızdır. Ayrıyeten bu bebekler birçok antibiyotiğe karşı dirençli olan hastane ortamında izlendiklerinden enfeksiyon kapma olasılıkları artmıştır.
Beslenememe:Emme ve yutma işlevi gebelik yaşı 34 haftalık iken olağandır. Şayet bebek daha erken doğmuşsa emme ve yutma işlevi tam olamayabilir. Bu nedenle erken doğan bebekleri sonda ile beslemek gerekebilir. Şayet bebek beslenebilecek fakat ememeyecek durumdaysa ağzından midesine indirilen bir beslenme sondası ile aralıklı olarak beslenir. En kıymetli besin kaynağı kendi annesinin yahut öteki bir annenin sütüdür. Şayet anne sütü yoksa ikinci tercih edilecek besin prematüre mamalarıdır. Şayet bebek beslenemeyecek durumdaysa o vakit bebek damardan verilen serumlarla beslenir. Sonda ile beslenen bir bebek doğum yükü 1500-1800 gr’ı aşınca ve emme ve yutma işlevi uygunlaşınca annesinden süt emdirmeye başlanır.
Hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü):Prematüre bebeklerin karaciğer şeker depoları ve yağ depoları azdır. Metabolizmaları süratlidir. Ayrıyeten beslenmeleri geciktiği için kan şekeri düşme riski fazladır. Bu nedenle kan şekeri seviyeleri yakından takip edilerek damar yolu ve beslenmesi düzenlenir.
Hiperbilirubinemi (sarılık):Prematüre bebeklerde sarılık riski fazladır.Erken doğan bebeklerde kan hücrelerinin yıkımı sonrasında oluşan bilirubin ( sarılık maddesi) , karaciğerin olgun olmayışından ötürü bedenden atılamaz ve birikir.Yüksek bilirubin pahaları bebeğe ziyan verebilir bu nedenle bilirubin seviyeleri dikkatle takip edilir. Tedavi gerektirecek seviyeye geldiğinde ise fototerapi (ışık tedavisi) uygulanır. Bu ışık ciltteki bilirubinin atılmasına yardımcı olur. Fototerapiye karşın sarılık seviyesi tehlikeli sona ulaşırsa bebekteki yüksek ölçüdeki bilirubin, uzaklaştırmak için kan değişimi uygulanır.
Beyin kanaması:Gebelik yaşı ilerledikçe bebeklerin beyindeki damar yumağı giderek küçülür ve sağlamlaşır. Bir bebek ne kadar erken doğarsa beyindeki damar ağı da o kadar geniş ve zayıftır. Prematüre bebeklerde gerilim anında (solunum cihazındayken, aspirasyon yapılırken, damar yolu açma üzere girişimsel süreçler yapılırken) bu damarlar kanayabilir. Kanamanın derecesine nazaran kanama giderek azalıp eriyebileceği üzere; kanama fazla olduğu takdirde beyindeki su dolu odacıklarda (ventriküllerde) tıkanıklık olabilir ve beyinde su birikimi (hidrosefali), baş etrafında artış (makrosefali) ve beyin dokusunda azalma görülebilir. Hidrosefali varsa ameliyat ile beyin ve karın boşluğu ortasına şant denilen ve beyindeki sıvıyı karın içine boşaltmayı sağlayan bir cihaztakılır. Beyin kanaması olan bebeklerde ileride zeka geriliği olabilir. Bu bebeklerin bu açıdan takip edilmesi gerekir.
Patent duktus arteriyozus:Sağ kalpten çıkan ve akciğere giden damar ile sol kalpten çıkan aort damarı ortasındaki köprü damarın açık kalmasıdır. Anne karnında açık olan ve doğumdan sonraki birinci üç gün içinde bebeklerin birçoğunda kapanan bu damar kapanmazsa kalpten akciğerlere giden kan ölçüsü artar. Kalbe gelen kan ölçüsü da artacağı için bebeklerde kalp yetmezliği ve teneffüs düşüncesi gelişebilir. Bu damarın açık kalma mümkünlüğü prematüre bebeklerde daha fazladır. Damarın açık kaldığından bebeğin muayenesi sırasında kalpte üfürüm duyulması ile şüphelenilir ve ekokardiyografi yapılarak kesin teşhis konulur. Bu damarı kapatmak için ilaç tedavisi uygulanır.
Kansızlık ( anemi ):Prematüre bebeklerde kansızlığın pek çok nedeni olmaktadır. Bu bebekler hastanede izlendikleri mühlet içinde mecburî olarak pek çok kan tetkiki yapılmaktadır, bu tetkikler için kan alınmaktadır. Prematüre bebekler bu kanı üretmekte yetersiz kalırlar. Ayrıyeten alyuvarların ömrü vaktinde doğan bebeklere nazaran daha kısadır. Anneden bebeğe demir geçişi son aylarda daha fazla olduğunda ötürü prematüre bebekler demir depolarından yoksundur. Bu nedenle demir desteği erken başlanmaktadır.
Nekrotizan enterokolit (bağırsak nekrozu, gangreni):Prematüre bebeklerin sindirim sistemi yeterli gelişmediğinden, bu bebeklerde enfeksiyon riski, oksijensiz kalma, tansiyon düşüklüğü riski daha fazla olduğundan bağırsak nekrozu üzere meseleler daha sık görülür. Nekrotizan enterokolitli bebeklerde karın şişliği, safralı kusma, aldıkları sütü sindirememe üzere bulgular vardır. Tıbbi tedavi ile iyileşebilirler. Fakat bağırsaklarda delinme (perforas
yon), gangren varsa cerrahi tedavi yapılır ve gangren olmuş bağırsak kısmı kesilip çıkarılır.
Prematüre retinopatisi (ROP):Bilhassa uzun mühlet ve yüksek konsantrasyonda oksijen almak zorunda kalmış doğum tartısı 1000 gr’ın altındaki bebeklerde sık görülür. Retinadaki damarlanma artışına bağlı olarak bebekte değişik derecelerde görme bozukluğu ve körlük gelişebilir. Gebelik yaşı azaldıkça ROP riski artmaktadır. Prematüre bebeklere muhakkak aralıklarla (genellikle gebelik yaşı 32 hafta olunca; örneğin 28 haftalık doğan bir bebek doğumundan dört hafta sonra denetim edilmelidir) göz muayenesi yapılarak ROP olup olmadıkları incelenmelidir.
İşitme sorunları : Erken doğan bebekler işitme kaybı açısından yüksek risk taşırlar ve bu bebeklere birinci üç ay içinde işitme aykırıydı (ARB ) yapılması gereklidir. İşitme kaybı olan bebekler yakın takibe alınırlar ve kalıcı bozukluk saptanırsa konuşmayı öğrenmeleri için tedavi planlanır.
- Bu anlattığınız durumların hangisi olağan, hangisi olağan değildir?
Sıralanan durumlar, prematüre bebeklerin vücutlarının olgunlaşmadan doğmalarından ötürü beklenen durumlardır. Münasebetiyle bu durumları olağandır denilebilir lakin aşikâr kiloya gelmeden takviyesiz yaşamaları bu formda mümkün olmadığından bir müddet gerekli takviye sağlanarak takip edilmeleri mecburidir.
- Hastaneden çıkınca nelere dikkat edilmelidir ?
Prematüre bebekler enfeksyonlara karşı hala savunmasız oldukları için bu bebeklere dokunurken el paklığı birincil kıymet taşımaktadır.
Bu bebekleri çok kalabalık ortamlara sokmamak gerekir. Bu ortada bebeği korurken çoka da kaçmamak gerekir. Bebeği daima meskende kapalı tutmayı da önermiyoruz. Bilhassa ılıman havada pak havaya çıkarılmaları ve güneş almaları çok değerlidir. Prematüre bebeklerde teneffüs merkezi 40–45 haftaya kadar şimdi gelişimini tamamlayamadığı için apne dediğimiz teneffüs durmaları olabilir. Bu nedenle riskli bebeklere konutta apne yatakları önerilir. Bebekler çoklukla ortalama 6–7 aylıktan itibaren kendi savunma faktörlerini oluşturmaya başlarlar. Enfeksiyonlar açısından birinci 6–7 ay hatta birinci 1 yıl özel dikkat gerektirir.
Prematüre bebeklerin taburcu olduktan sonra erken ve gerçek beslenme dayanağı alması, uzun devir olağan büyüme ve gelişmelerinde belirleyici olur. En ülkü besin anne sütüdür. Anne sütü kâfi ölçüde ise bu bebeklerin anne sütü ile beslenmelerini tercih ediliyor. Fakat prematüre bebeklerin besin ihtiyaçları daha fazla olduğundan bebeğin tartı alım izlemine nazaran gerekli durumlarda anne sütü güçlendiricileri ile anne sütü destekleniyor. Anne sütü kâfi ölçüde değilse prematüre bebekler için özel formül mamalar kullanılıyor.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0