Korku; ıstırap, huzursuzluk, makûs bir şey olacak mı telaşı ve fizikî belirtilerin de eşlik ettiği ağır kaygı hali olarak tanımlanabilir. Telaş her vakit makûs bir şey değildir. Baskı altında ya da gerilimli bir durumla karşılaşıldığında endişelenmek, gergin hissetmek ve korkmak olağandır. Telaş bedenimizin tehlikeye verdiği doğal bir karşılıktır. Sağlıklı dert bizim dikkatimizi odaklamamızı ve uyanık kalmamızı kolaylaştırır, harekete geçirir ve sorunlarımızı çözebilmemiz için motivasyon sağlar. Ama dert hayatınızı ve alakalarınızı etkilemeye başladıysa bu sizin olağan tasa çizgisini aştığınızı ve dert bozukluğunun hudutlarına girdiğinizi gösterir. Neredeyse herkes her vakit korku hisseder. Lakin panik nöbeti bireye güya kalp krizi geçiriyormuş, çıldırıyormuş ya da kendi denetimini kaybediyormuş üzere hissettirecek kadar ağır bir derecededir. Bir panik nöbeti sırasında nefes darlığı, ürperme hissi, kulaklarda çınlama, mümkün felaket hissi, titreme, boğulma hissi, göğüs ağrısı, terleme ve kalp çarpıntısı üzere fizikî belirtiler yaşayabilirsiniz. Tekrarlayan, beklenmedik panik nöbetleri yaşayan bir kişi, daha çok nöbet yaşamaktan korkar, manası hakkında endişelenir, davranışlarında değişiklikler yapar ve sonuç olarak kişinin artık panik bozukluğu vardır.
Panik bozukluğu olan birçok kişi tıpkı vakitte “agorafobi” de yaşar. Agorafobi, panik nöbetinin yaşanabileceği ya da kaçısın güç olabileceği yer ya da ortamda bulunma kaygısıdır. Örneğin agorafobisi olan beşerler yalnız kalmaktan, avmlere gitmekten, tren ya da uçakla seyahat etmekten, köprüde karşıdan karşıya geçmekten, yüksek bir yerde bulunmaktan, tünellerden geçmekten, açık alanda yürümekten ve asansöre binmekten kaçınırlar.
Agorafobili kimi hastalar güneş ışığında telaş yaşayabilirken, bir kısmı ise loş ışıkta telaşlı olur. Panik bozukluğunda sıcaklık kıymetli bir faktördür. Her şeyden evvel sıcak, nabız atımını, baş dönmesini ve dehidratasyonu artırdığından ve daha çok dışarıya çıkma imkanı tanıdığından, yaz aylarında panik bozukluğu ve agorafobide dramatik bir artış olmaktadır. Birey bu durumlarda panik atak geçireceğinden korkmaktadır.
Başlangıçta panik nöbeti, konuttan ayrılmak, evlilik/çift problemleri, ameliyat, yeni sorumluluklar yahut fizikî hastalık üzere gerilim verici bir durum tarafından tetiklenir. Ortaya çıkan fizikî duyumlar (kalp çarpıntısı, nefes alamama, terleme, baş dönmesi..) felaketleştirilerek bir tehlike olarak yorumlanırsa panik bozukluk başlar. Kişi kalp suratındaki artışa odaklanabilir ve buradan kalp krizi geçirmek üzere olduğu sonucunu çıkarabilir. Sonuç olarak, bireyde uyarılmada artışla sonuçlanan (artmış fizikî duyumlar ve endişe) hipervijilans gelişebilir. Hipervijilans: fizikî duyumlara çok odaklanma manasına gelir. Bu uyarılma bizim “yanlış alarm” olarak isimlendirdiğimiz felaketleştirici yorumlamaları daha fazla tetikler, zira tehlike olmadığı halde varmış sinyali vermektedirler. (Örneğin; kocaman bir köpek dişlerini göstererek süratlice üzerinize gerçek gelirse korkarsınız, kalp atışlarınız hızlanır, terlersiniz bir anda bedeniniz ısınır.. lakin panik atakta ise üzerinize köpek gelmezken siz bu belirtileri yaşarsınız.) Bu tıp uyarılma ve yanlış yorumlamalardan tam bir panik nöbeti oluşabilir. Bu nedenle bireyde beklenti anksiyetesi gelişir. Beklenti anksiyetesi: Panik nöbeti geçireceğini düşünme ve bu nöbeti bekleme/panik nöbetlerinin devam edeceği kaygısıdır. Bu cins durumlardan kaçış güç ya da utandırıcı ve ya halihazırda bir yardım imkanı yoksa kaçınmaya başlar. Aslında kaçınma ve kaçma, korku ile yönetim etmek için ana baş etme düzenekleri haline geldiğinde, agorafobi gelişmiş olur.(Leahy-Holland,2009)
Panik Bozukluk ve agorafobide en tesirli tedavi, Bilişsel Davranışçı Terapidir. Panik bozukluğun Bilişsel davranışçı tedavisi, birkaç gaye çerçevesinde düzenlenir. Birincisi dert, panik ve agorafobinin özelliklerini anlamaya yardımcı olma, ikincisi kaçındığınız ya da korktuğunuz durumların derecesini belirleme, üçüncüsü kıymetli belirtilerin özelliklerini, şiddetini, sıklığını ve panik nöbeti ortaya çıkaran durumları kıymetlendirme, dördüncüsü panik nöbete eşlik eden öbür problemler olup olmadığını belirleme (Örneğin, depresyon, öteki telaşlar, çok yeme, yalnızlık ya da evlilik/çift sorunları)
Terapi şu tedavilerden kimileri yahut tümünü içerebilir.
Genel Bilişsel Terapi unsurları hakkında psiko-eğitim (Düşüncelerin nasıl dehşet üzere hislere yol açtığının anlaşılması-Düşünce ve inançların kişinin kendini nasıl daha âlâ hissetmesine yardımcı olabileceğini öğrenme)
Oluştuğu vakit panik belirtilerini tanıma ve azaltma marifet eğitimi
Karşılaşılan öbür meseleleri tedavi etme (depresyon gibi)
Panik nöbeti ortaya çıkaran durumlara evreli maruz bırakma
Kas gevşeme eğitimi: nefes gevşeme eğitimi ve nefes alma eğitimi
Kendini tabir etme eğitimi (ihtiyaç duyulduğunda)
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0