Çocuğun toplumsallaşması ve bedeller sisteminin gelişebilmesi için beşerlerle bağlantıya girmeye gereksinimi vardır. Bu irtibat içersinde toplumun onayladığı ve onaylamadığı davranışlar sergileyebilir.Yaşam uzunluğu devam eden lakin ikinci çocukluk periyodunda ( 6-12 yaş) ivme kazanan toplumsallaşma süreci çocuğun davranışlarının formlandığı süreçtir.
Olumlu davranışların arttırılmasında ve olumsuz davranışların azaltılmasında ödül ve cezanın kıymetli bir yeri vardır. Lakin ödül ve cezanın yerinde kullanıldığı pek söylenemez. Birtakım ailelerin cezaya hiçbir vakit başvurmadıkları kimilerinin ise çocuğun her olumludavranışının ödüllendirildiği gözlemlenmektedir. Halbuki ödül ve cezanın hedefe hizmet edebilmesi için şuurlu olarak kullanılması gerekir.
Ödül ; oyuncak, giyecek, yiyecek üzere maddi tarafı ön plana çıkan objeler olabileceği üzere, sevdiği bir beşerle yürüyüşe çıkma, vakit geçirme , sinemaya gitme, maça gitme üzere aksiyon içeren yahut beğenilme, sevilme, takdir etme, okşama üzere olumlu hisler uyandırıcı biçimde olabilir.
Ödül; ne bir armağan ne de bir rüşvettir. Zira ödül olumlu davranışın akabinde sunulur, halbuki armağan rastgele bir harekette bulunma kuralı aranmadan kişiyi memnun etme gayelidir.
Ödül ; olumlu davranışların artması için çocukta istek uyandırmak, öğrenme güdüsünü perçinleştirmek , her hangi biramaca ulaşmaya yönlendirmek için kullanılır.
Fakat ödül yerinde ve vaktinde dozunda kullanılmazsa araç olan ödül gayeye dönüşebilir. Buda çocukta mükafata ulaşabilmek için hile üzere davranışlara sebebiyet verebilir. Ayrıyeten çocuğu çıkarcılığa sevk edebilir.
Ceza ; olumsuz ve istenmeyen davranışların önlenmesi yahut olumsuz davranış ortaya çıktıktan sonra bu davranışın tekrarlanmasını engellemek için konulan yasaklayıcılar olarak kelam edebiliriz.
Farklı sınıflandırmalar olabileceği üzere ekseriyetle iki cins cezadan kelam edebiliriz. Birincisi istenmeyen davranışı azaltmak ve ortadan kaldırmak için kişi için beğenilen olmayan bir uyarıcının devreye sokulmasıdır.
Örneğin; Ödevlerini oyalanarak yetiştiremeyen bir okul öğrencisine , vaktini düzgün kullanamadığı için sevmediği dolabını toparlama misyonu verilebilir.
İkicisi ise istenmeyen davranışın akabinde kişi için kıymetli olan bir uyarıcının devreden çıkartılması yada hoşlanarak yaptığı bir aktiflikten men edilmesi olabilmektedir.
Örneğin ; ödevlerini vaktinde yapmayan çocuk için çok sevdiği bir televizyon programını seyretme yasağı verilebilir.
Ceza ; kişiyi olumsuz davranışları yapmaktan alıkoymak, bilerek ve isteyerek yapılan olumsuz davranışların yerleşmesini engellemek, disiplin sağlayabilmektir. Ceza kaygıya dayandığında olumsuz hislere sebep olabilir. Kişi cezayı peşinen kabul ederse caydırıcılığı kalkar yahut kişi cezayı bir taarruz olarak algılarsa rövanşını almak isteyecektir.
Burada dikkat edilmesi gereken olumlu davranışlar yerinde ve vaktinde olumlu pekiştirenlerleödüllendirilirse ceza durumuna çoklukla gelinmeyeceğidir.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0