Obsesif kompulsif bozukluk kişinin denetim edemediği ve olağan işleyişi etkileyen kalıcı, tekrar eden mantık dışı kanılar, dürtüler ve imgelerden oluşan saplantılar ile anlamsız bir davranışı yahut alışkanlığı üst üste tekrar etme tarafında karşı konulmaz dürtülerden (el yıkamak, bir şeyleri denetim etmek, saymak, nizama sokmak) oluşan takıntılardan meydana gelir. Denetim edilemeyen, yinelenen ve gerilim yaratan kanılar, kaygılar yahut imajlar obsesyon olarak isimlendirilir. Bu obsesyonların yarattığı tasadan kurtulmak maksadıyla yineleyici davranışları ve ritüelleri gerçekleştirmeye ise kompulsiyonlar denir. Örneğin, kirli yahut pis olmak obsesyonu olan bireyler ellerini tekraren yıkayarak kompulsif bir ritüel stantlar. Birtakım bireyler kompulsif davranışlar olmadan da obsesyonlara (mantık dışı, tekrarlanan düşünceler) sahip olabilir. Kompulsif davranışlar ekseriyetle vakit alıcı olduğundan her gün tamamlanmaları çok uzun sürebiliyor. Kompulsif davranışları gerçekleştirmek kişinin korkularını kısa vadeli olarak gidermesine yardım edebilmesine karşın, uzun vadede bu kompulsif davranışlar bireyin olağan günlük işleyişini tesirler ve bozar. En yaygın kompülsif davranışlar ortasında temizlenmek, denetim etmek ve saymak bulunuyor; daha seyrek olarak görülen davranışlar ortasında alışveriş yapmak, biriktirmek ve bir şeyleri sisteme sokmak bulunuyor. Obsesif-kompülsif bozukluğu olan bireyler saplantılarının ve takıntılarının gerçek dışı ya da manasız olduğunun farkında olabilirler, lakin kendilerini durduramazlar.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN TEŞHİS KRİTERLERİ
Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı DSM-4’e nazaran Obsesif Kompülsif Bozukluğun teşhis kriterleri şunlardır:
A. Obsesyonlar ya da kompulsiyonlar vardır:
Obsesyonlar aşağıdakilerden (1), (2), (3), (4) ile tanımlanır:
(1) bu bozukluk sırasında kimi vakit istenmeden gelen ve uygunsuz olarak yaşanan ve bariz anksiyete ya da zahmete neden olan, yineleyici ve daima niyetler, dürtüler ya da düşlemler
(2) niyetler, dürtüler ya da düşlemler yalnızca gerçek hayat meseleleri hakkında duyulan çok kederler değildir
(3) kişi, bu kanıları, dürtüleri ya da düşlemlerine kıymet vermemeye ya da bunları baskılamaya çalışır ya da öbür bir fikir ya da aksiyonla bunları etkisizleştirmeye çalışır
(4) kişi, obsesyonel niyetlerini, dürtülerini ya da düşlemlerini kendi zihninin bir eseri olarak görür (düşünce sokulmasında olduğu üzere değildir).
Kompulsiyonlar aşağıdakilerden (1) ve (2) ile tanımlanır:
(1) kişinin, obsesyona bir reaksiyon olarak ya da katı bir biçimde uygulanması gereken kurallarına nazaran yapmaktan kendini alıkoyamadığı yineleyici davranışlar (örn. El yıkama, tertibe koyma, denetim etme) ya da zihinsel aksiyonlar (örn. Dua etme, sayı sayma, bir ekip sözcükleri sessiz bir biçimde söyleyip durma)
(2) davranışlar ya da zihinsel hareketler, ezadan kurtulmaya ya da var olan ezayı azaltmaya ya da kaygı yaratan olay ya da durumdan korunmaya yöneliktir; lakin bu davranışlar ya da zihinsel aksiyonlar ya etkisizleştirilmesi ya da korunulması tasarlanan şeylerle gerçekçi bir biçimde bağlı değildir ya da açıkça çok aşırı bir seviyededir
B. Bu bozukluğun gidişi sırasında bir vakit kişi obsesyon ya da kompulsiyonlarının çok ya da anlamsız olduğunu kabul eder. Not: Bu çocuklar için geçerli değildir.
C. Obsesyon ya da kompusiyonlar besbelli bir meşakkate neden olur, vaktin boşa harcanmasına yol açar (günde bir saatten daha uzun vakit alırlar) ya da kişinin olağan günlük işlerini, mesleksel (ya da eğitimle ilgili) fonksiyonelliğini ya da olağan toplumsal etkinliklerini ya da bağlarını kıymetli ölçüde bozar.
D. Öteki bir Eksen I bozukluğu varsa, obsesyon ya da kompulsiyonların içeriği bununla sonlu değildir (örn. Bir Yeme Bozukluğunun olması durumunda yemek konusu üzerinde düşünüp durma ; Trikotillomaninin olması durumunda saç çekme üzerinde durma; Beden Dismorfik Bozukluğunun olması durumunda dış görünümle çok ilgilenme; bir Unsur Kullanım Bozukluğunun olması durumunda ilaçlar üzerinde düşünüp durma; Hipokondriasisin olması durumunda önemli bir hastalığı olduğu biçiminde düşünüp durma, bir Parafilinin olması durumunda cinsel dürtüler ya da fanteziler üzerinde düşünüp durma ya da Majör Depresif Bozukluk olması durumunda suçluluk üzerine geviş getirircesine düşünme).
E. Bu bozukluk bir unsurun (örn. Berbata kullanılabilen bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun direkt fizyolojik tesirlerine bağlı değildir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN SEBEPLERİ
Obsesif kompülsif bozukluğa neyin tam olarak neden olduğu anlaşılamamış olsa da araştırmalar biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerin OKB ile alakalı olabileceğini göstermiştir. OKB’li hastaların anne babalarında ve öbür birinci derece akrabalarında OKB’nin sık olarak görülmesi hastalığın genetik olabileceğini düşündürmektedir. Beyin üzerinde yapılan araştırmalarda beynin kimi bölgelerinde ve bilhassa de beyin içindeki sinirsel iletimde kıymetli rolü olan serotonin hususunun fonksiyonlarında bozukluk saptanması bunların OKB’nin nedeni olarak araştırılmasına yol açmıştır. Çocukluk çağı travmalarına (örneğin, cinsel istismar) maruz kalanlarda ileri hayatlarında değerli bir gerilim yaşantısı akabinde OKB’nin ortaya çıkabilmesi erken çocukluk devirlerinin OKB gelişiminde kıymetli rol oynadığını göstermektedir. Ayrıyeten kişilik yapısı olarak kuralcı, titiz, detaycı, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan şahıslar OKB’ye yatkın şahıslar olarak da kıymetlendirilmektedir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN TEDAVİSİ
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde daha çok ilaç tedavisi ve psikoterapinin birlikteliğinden oluşan aktif bir tedavi uygulanmaktadır.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0