ABD’de erişkinlerin 1/3’ü ;6-19 yaş ortası her 6 çocuktan biri obez olarak kıymetlendirilmektedir.Bugün sigaranın yaptığı tıbbi komplikasyonlardan fazlasını obezitenin sebep olduğu; insüline bağlı olmayan ( Tip 2 Diabet),hipertansiyon, kan yağı bozukluklarına neden olduğu görülmektedir.Bu yaygın durumun biolojik, psikososyal, çevresel, ve toplumsal faktörlerden kaynaklandığı bilinmektedir.
TEŞHİS:
Beden Kitle İndeksi (BMİ ) obezite tanımlamasında kullanılmaktadır.Erişkinlerde BMI >25 olanlar fazla kilolu ;BMI >30 olanlar obez kabul edilmektedir. Çocuklar için yaşa ve cinse nazaran Beden Kitle Endeksi 85 -95.persantiller ortasında olan küme obezite yahut fazla kilolu için risk kümesini;95.persantilin üzerinde olanlar obez kümesini oluşturmaktadır.Obez ergenlerin %60’ı erişkin yaşa obez olarak devam etmektedir.
NEDENLERİ:
Ebebeyn obezitesi kıymetli bir belirleyici faktördür.Fazla kilolu 10-14 yaş ortası ergenlerin %80’i ebebeynlerden biri bile obez olduğunda erişkin yaşta obez olmaktadır.Burada kalıtım faktörü değerli olsa bile,son 20 yılda obezitenin süratli artışı,hayat şekli ve toplumsal tesirlerin de manalı rolü olduğunu göstermektedir.
Çocuk yaşlarda Beden Kitle İndeksi doğumda yüksekken ,ilk aylarda yeniden yavaşça yükselmekte;ardından 5-6 yaşa dek düşmekte kademeli olarak erişkin yaşlara dek artmaktadır.5-6 yaş öncesi kilo artışı çocukluk çağı obezitesi ile yakından ilgilidir.Ergenlik ise beden yağ dağılımının değiştiği kıymetli bir büyüme periyodudur.Kız çocuklarında bu devirde beden yağı %40 artarken erkek çocuklarda %40 azalmaktadır.Bu da obez kız ergenlerde erişkin yaşta ki obezite riskini arttırmaktadır.
Yemek alışkanlıkları erken (2-3 yaş )yaşlarda yerleştiğinden ailenin tesiri büyüktür.Besin pahası olan besinlerin seçilmesi ve çocuğun iştahı oranında beslenmesi burada belirleyici olmaktadır.Bebeğin anne rahminde ve sonrasında yetersiz beslenmesi ileri yaşta obezite nedenidir.Bir hipoteze nazaran bu tip çocuklar açlık -toklukla ilgili hormanlara çok hassaslık geliştirmekte,yaşamın erken periyodunda ki gerilim bedende yağ depolanmasına neden olmaktadır.
Kentleşme ile bir arada fizikî aktivitenin azalması,kalori bedeli yüksek olan besinlere kolay ulaşabilme,çocukların okul dışında ki vakitlerinin birçoklarını konutta televizyon ve bilgisayar karşısında geçirmeleri çevresel faktörleri oluşturmaktadır.Kalorisi yüksek içecek ve besinlerin alımı ( hamburger ,şekerli içecekler ..) de değerli bir risk faktörüdür. Birçok okul kantininde serbestçe verilen yağ oranı yüksek besinler dikkat caziptir.
NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR:
Obezite ,Tip 2 Diyabet (insüline bağlı olmayan ) üzere lakin erişkin yaşta görülebilen hastalıklara neden olmaktadır. Hipertansiyon ise obez çocuklarda başkalarına nazaran
3 kat fazla görülmektedir.Obezite, çocuk ve erişkinlerde artmış kan yağları ( trigliserid ) ,azalmış HDL- kolesterol ( yüksek yoğunluklu kolesterol ) ,düzeylerine neden olmaktadır.Ebebeylerinin kan yağları (trigliserd ) yüksek obez çocuklarda kan yağları yüksek olması kalp-damar hastalıklarına yatkınlık oluşturmaktadır. Bu çocuklarda total kolesterol ve LDL kolesterol ( düşük yoğunluklu kolesterol ) seviyeleri yüksek olduğunda müdahale edilmelidir.Bu çocuklarda yağ ve kalori alımı kısıtlanmalı ve artmış fizikî aktivite önerilmelidir.
Bunlar yetersiz kaldığında da ilaç tedavisi düşünülmelidir.
Ailesinde Tip 2 Dİyabet ebebeynler olan obez gençlerde glükoz tolerans bozukluğu ve insülin direnci daha sık görülmektedir.İnsülin direnci kalp- damar hastalıkları için değerli bir risk faktörüdür.Tip 2 Diyabet böbrek,göz ve damar hastalıklarına da neden olmaktadır.
Yeniden obezitenin neden olduğu hastalıklardan Metabolik Sendrom ise kalp-damar hastalığına ve artmış mevt riskine neden olan bir hastalık kümesidir Bugün Metabolik Sendrom erişkinlerde yüksek kan basıncı,yüksek kan yağ seviyeleri (trigliserid ) ,düşük HDL-kolesterol ( yüksek yoğunluklu kolesterol ) ,yüksek tokluk kan şekeri, obezite üzere patolojik özelliklerden 3 adedine sahip bireylerde tanımlanmaktadır.ABD’de 12-19 yaş ortası ergenlerin % 30’unda bulunmaktadır.
TEDAVİ:
Gözetici tedavide hayatın birinci aylarında anne sütü almanın değeri büyüktür.Aileler meyva ,sebze ve tahıl yüklü beslenme üzerinde durmalı,süt ve et ölçüleri abartılmamalıdır. 2 yaş sonrasında düşük yağ oranlı sütler önerilmektedir.Şekerli, asitli içecekler,hatta gerekirse meyve suları bile kısıtlanmalıdır.Çocuklar beslenme tercihlerini erken yaşta yapmakta,açlık -tokluk alışkanlıklarını erken yaşta edinmektedir.
Çocukların fizikî aktivitesi haftanın en az 3 günü tertipli spor ile arttırılmalıdır. Televizyon ve bilgisayar başında geçirdikleri vakit kısıtlanmalıdır.
Ebebeynler beslenme ve aktivite alışkanlıklarıyla çocuklarına örnek olmalıdır.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0