KARANLIKLAR HORMONU-MELATONİN
Melatonin hormonu beynimizin orta kısımlarında bulunan pineal bez tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormonun üretimi ve salınımı karanlık ile başlar ve aydınlık ile sona erer. Gece saat 23.00 ile 05.00 ortasında salgılanan bu hormon 02.00-04.00 ortasında en yüksek kıymetlerine ulaşır. Aydınlık devrinin uzaması yahut birdenbire ışığa çıkılması melatonin üretimini durdurur. Hücrelerimizi yenileyici, bağışıklık sistemini düzenleyici, bedenimizin biyolojik ritmini ayarlayıcı, anti-oksidan, yaşlanmayı geciktirici özellikleri olan melatonin hormonu gece salgınlandığı için “karanlıklar hormonu” olarak da bilinir. Büyüme hormonunu arttırıcı ve ergenliği başlatıcı özellikleri de vardır. Işık, melatonin salınımını maniler. Görme engelli bireylerde kanser olma riskinin başka şahıslara oranla çok daha az olmasının sebebi görme engellilerde melatonin hormonunun fazla olmasına bağlanmaktadır.
Melatonin hormonu gereğince salgılanamazsa; Beden direncimiz düşer, zira hücrelerimiz gereğince yenilenemez. Bedenimizin biyolojik saati korunup, ritmi ayarlanamaz ve jetlag diye tanımlanan ve ekseriyetle uzun müddetli uçak seyahatlerinden sonra görülen klinik bulgular ortaya çıkar. Bunlar; uykusuzluk, yorgunluk hissi, iştahsızlık, hazımsızlık, zihinsel ve fizikî performans kaybı, tepki vaktinde uzama, hafızada azalma üzere bulgulardır.
Gecelerimizi aydınlatan ışığın mazisine bakacak olursak bundan yaklaşık 250bin yıl evvel ateşin keşfini, 5000 yıl evvel kandilin icadını, 1700 lü yıllarda gaz lambalarını ve nihayet son 180 yılda elektriğin keşfini görmek mümkün. Ondan sonrası, geceleri her yerin ışıl ışıl gündüz üzere olması ve farkında olmadan melatonin hormonunu azaltmamız geliyor.
Depresyonda da melatonin hormonu azalır, münasebetiyle depresyon tedavisinde kullanılan birçok ilaç melatonin düzeyini arttırarak tesir eder.
Daha fazla melatonin için neler yapmalıyız:
Karanlıkta uyumalıyız.
Uyurken kesinlikle kullanmak gerekiyorsa solgun ve kırmızı ışık tercih edilmeli
Tv karşısında uyuklamamalı
Sistemli ve kâfi uyku çok kıymetli
Mümkünse gece çalışmalarını gündüze kaydırmalı
Gerilim, hüzün, öfkeden uzak durmalı
Alkol, sigara, kahve, fazla çay tüketilmemeli, uykudan evvel idman yapmamalı
Hangi besinlerde melatonin var?
Vişne, lahana, badem, fındık, yer fıstığı, kızılcık, Papatya çayı, anason-rezene çayı, Soya fasulyesi, ton balığı (bu besinleri akşam saatlerinde almak daha faydalı)
Melatonin ilaç olarak alınabilir mi?
Melatonin ilaç olarak bilhassa jetlag için kullanılmakta. Bilinçsiz ve sistemsiz kullanımı hiçbir formda tavsiye edilmez. Nedeni yalnızca geceleri yükselen bir hormon olması nedeniyle yüksek olmaması gereken gündüz saatlerinde kan seviyesini yükseltecek formda ilaç alımınının fayda yerine ziyan vermesidir. Münasebetiyle doğal yollarla bedenin kendi salgısını arttıracak davranış kalıplarına geçilmesi daha uygun olur.
Doç.Dr.Ergun Çetinkaya
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0