İnsanlarda kıskançlık duygusu doğuştan var. Fakat bilhassa çocuklarda kardeş kıskançlığı duygusu, anne-babanın yanlış davranışlarıyla tetikleniyor. Çocuğun kardeşini kıskanması, büsbütün anne-babanın tavrıyla ilgili bir durum. Çocuk konuta yeni bir bebek geldiğinde ve tüm aile onunla ilgilendiğinde artık, anne ve babası tarafından sevilmediği tasasına kapılıyor.
Bilhassa bebeğe anne-babanın daima ilgisi, konuta gelenlerin daima ikramlar getirmesi ya da onunla ilgilenilmemesi bir endişe, kaygı oluşturuyor. Bu fikirlerle çocukta iç huzur bozuluyor. Çabuk sonlanan, ağlayan, reaksiyon olarak yemek yemeyen, kurallara uymayan çocuk tüm bu davranışlarla yansılar veriyor. Hatta daha ileri tablolarda kardeşine ziyan verme, öfke nöbetlerine kapılma, içine kapanma, okul muvaffakiyetinde düşme üzere farklı tablolar da ortaya çıkabiliyor.
Kardeşler ortasında çeşitli sebeplerden uyuşmazlıklar çıkabilir. Anne-baba bu tıp olaylarda haklı-haksız ayrımı yapma yerine olaya tahlil odaklı yaklaşmalıdır. O senin kardeşin, sen büyüksün üzere cümlelerle taraf tutmadan ve iki tarafı da suçlamadan tahlil sunmalı. Hatta çocukları kendi tahlillerini bulmaları için teşvik etmeliler. Hiç tahlil öneremedikleri durumda anne babalar kendi tahlillerini getirebilirler lakin bu iki tarafı da sıkıntı durumda bırakmadan ve kendi otoritelerini sarsmadan olmalıdır. Şayet çocukların tartışmaları şiddet boyutundaysa muhakkak o anda hengame durdurulmalı ve bunun hiçbir şartta kabul edilebilir olmadığı bildirisi net bir halde verilmelidir.
ANNE BABALARA TEKLİFLER
-Öncelikle anne babalar rahatlamaya çalışmalı. Çocuklar etraflarındaki yetişkinlerin davranışlarından etkilenirler. Anne babalar büyük çocuğun kardeşine nasıl reaksiyon göstereceği konusunda tasa duyuyorlarsa çocukta gergin olacaktır.
-Kardeşe yönelik olumsuz hisleri reddedip, önemsememek yerine, onları kabul edip, tanımaya çalışmak gereklidir. Örneğin çocuk “Anne, daima bebekle ilgileniyorsun.” Dediğinde “Hiç de değil, daha biraz evvel sana kitap okumadım mı?” demek yerine “Bebeğe bu kadar vakit ayırmam pek güzeline gitmiyor.” derseniz, onun da “Hayır, hiç hoşuma gitmiyor.” diyerek hislerini söz etmesine fırsat verebilirsiniz.
-Kardeşler ortasındaki karşılaştırmalardan kaçınmak da kıymetlidir.
-Bebek için söylenen “Ne kadar yaramaz, daima ağlıyor ve beni yoruyor halbuki ben seni daha çok seviyorum” üzere bir cümle çocuk tarafından inandırıcı bulunmaz, tam bilakis onu kandırmayı istediğinizi düşünebilir. Bu da çocuğun anne babalara olan itimadını zedeler.
-Kıskanmasın diye çocuğa çok müsamaha göstermek de durumu kötüleştirir. Örn: Evvelden yalnız yatan çocuğun anne babasıyla yatmasına müsaade verilmemelidir.
-Bebeğe ziyan vermesine müsaade verilmeyeceği kesin bir lisanla anlatılmalıdır. Çocuk kardeşinin canını yaktıysa çok reaksiyon göstermemek, sonlanmadan (yoksa sizi sinirlendirmek için bu davranışı tekrarlayabilir) ikazda bulunmaktır. Çocuk iletisi alsa da almasa da iki kardeşi yalnız bırakmamak gerçek olacaktır. (Beş yaşına gelene kadar çocuklar ziyan verip vermediklerini kavrayamazlar.) .Aşırı dert içeren hallerle çocuğu bebekten uzaklaştırmaya çalışmak yanlış olacaktır.
-Onlara kavgalarla baş etme sorumluluğu vermeli. Oradan ayrılın sizi kullanmasına müsaade vermeyin. Fakat durumun berbat gittiğini hissettiğiniz durumlarda ortaya girin. Örn; birbirlerine fizikî ziyan verme üzere. Olayın ne kadar dışında kalırsanız çocuklarda kendi ortalarındaki uyuşmazlıkları çözmede o kadar yaratıcı olacaktır.
-Dikkatinizi çabucak, sorun çıkaran çocuğa yönetmek yerine, ziyan gören çocukla ilgilenmek, kardeşi “mağdur, ezilen” olarak nitelendirmemek gerekir.
-Kardeşler ortasında kıskançlık hissettiğinizde onları birbirinden uzaklaştıracak değil, yakınlaştıracak ortamlar yaratmaya çalışılmalıdır.
ALFRED ADLER’E NAZARAN DOĞUM SIRASININ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNDEKİ TESİRİ
“Beş yaşında bir erkek çocuk, kardeşlerden en büyüğü.”
“En büyük çocuklarda görmeye alışılan bir durum vardır, sanki tahtımızdan alaşağı edilir miyiz diye içlerinde daima bir endişeyi barındırırlar. Güç ve otorite konusuna harika derecede akıl erdirir, güç ve otoriteye hayatta en aziz obje gözüyle bakar ve bu uğurda savaşıp dururlar. En büyük çocuk kadar ömür kurallarına bağlı bireylere seyrek rastlayabilirsiniz. İkinci doğmuş çocuk ise kural ve unsurların amansız düşmanıdır. Tek taraflı bir otoritenin karşısındadır, herşeyin bir öbür türlü olabileceği kanısına de yer verir başında, kuralların ve tabiat maddelerinin mucizevi gücüne pek inanmaya yanaşmaz, kural diye birşeyin olmadığını her türlü şartta göstermeye eğilim duyar. Hasebiyle, bu çocuk güç ve otorite konusunda epeyce hassastır ve tahtı yine ele geçirmeye çalışır.”
Doğum sırasının kişilik özellikleri ve davranışlar üzerinde kalıcı tesirlerinin olabileceği fikri birinci kere Alfred Adler tarafından ortaya atılmıştır. 1930’larda ortaya çıkan bu fikir birçok araştırmaya husus olmuştur. Adler’e nazaran aile içinde kardeşler ortak birçok şeyi paylaşsa da, doğum sıralarından ötürü her bireyin aile içinde kendilerine yükledikleri mana farklıdır. Adler aslında daha çok doğum sırasının getirdiklerinden bahseder. Şöyle ki çocukların anne babalarının gözünde nasıl bir yere ve kıymete sahip olduklarını değerlendirmeleridir (Çakır ve Şen, 2012). Adler’e nazaran birinci doğanlar anne ve babanın ilgi ve sevgi odağı olabilme talihine sahiptirler. Ebeveynler çocuk sahibi olmanın acemiliğini yaşarken çocuk tek ilgi odağı olmanın keyfini çıkartır ve otoritesini kurar. Ama aileye ikinci çocuğun gelişi birinci doğan için önemli bir travmadır. Anne-babasının ilgisinin ve ona ayrılan vaktin ikiye bölünmesi alışmakta zahmet yaşadığı noktalardandır. Kardeşinin dünyaya gelişiyle sorumluluklar almaya başlar. Büyük olmanın şuuruna varır. Birinci çocuk toplumsal açıdan baskın ve daha başarılıdır. Birçok araştırmada da akademik muvaffakiyetin ikinci çocuğa nazaran birinci çocukta daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Araştırmacılar bu muvaffakiyetin sebebini anne babanın tecrübesizliğinden ötürü çocuğun her şeyi kendi başına öğrenmesinden kaynaklandığını düşünmektedir. İki kardeş ortasında sıkışan ortanca çocuğun her vakit en şanssız olduğu söylenmektedir. Adler, ortanca çocuğun rekabetçi ve diplomatik olduğunu argüman etmiştir. Ölçülü ve arabulucu olma özelliklerine sahip olmaları dikkat çekmektedir. Birinci çocuk ile ikinci çocuğun ortasındaki sevgi ve ilgi istikrarı çok değer taşımaktadır. Burada anne ve babaya büyük misyon düşmektedir. Anne ve babanın sevgi ve ilgiyi orantılı dağıtabilmesi iki kardeş ortasındaki kıskançlığın olumsuz tesirlerini en aza indirebilmektedir. Ebeveynlerin orantısızlığı ya da oluşturulan olağanın üstündeki rekabet ortamları ikinci çocuğun asi olmasında aktif olmaktadır. Birebir vakitte anne ve babanın birinci çocuktan, kardeşinden ötürü yaşının üstünde bir olgunluk ve birden gelen sorumlulukları kusursuz bir formda yerine getirmesini beklemesi yanlıştır. Adler, en küçük çocuğun ise bencil ve talepkar olduğunu, zira kendisiyle ilgilenilmesine alışık olduğunu tez etmiştir. Önünde bulunan modellerle rekabet içindedir. Daima kendisine örnek gösterilen birilerinin olması son doğanda kendisini diğerlerinden aşağıda görme davranışını oluşturabilir. İrtibat kuracağı ortamın fazla olması toplumsal tarafını geliştirmesine katkı sağlar. En küçük çocuk ekser
iyetle kendini toplumsal yaşantıda etkinliğiyle gösterir. Adler’e nazaran anne ve babanın çocuklarına farklı tavrı ya da doğum sırasına nazaran kardeşler ortasındaki bağ çocukların kişilik ve davranış alışkanlığı kazanımında faal rol oynamaktadır. Bu farklı muamelenin çocukların kişiliklerini etkilemesi mümkündür ancak bunun tam olarak nasıl olduğunu belirlemek imkansızdır, zira doğum sırasının tesirleri cinsiyet, kardeşler ortasındaki yaş farkı ve sosyoekonomik durum üzere başka faktörlerden ayrıştırılamaz (Jarette,2013). Doğum sırasının kişiliği etkilediği fikrinin çok tanınan olmasına karşın epey tartışmalı olduğu kanıtlanmıştır, zira bunu destekleyen çok az bilimsel ispat bulunmaktadır. Fakat yakın devirde yapılan bir araştırma bu bahse biraz güvenilirlik kazandırmaktadır. 2009 tarihli çalışma, daha sonra dünyaya gelmiş olmanın, IQ üzerinde küçük de olsa olumsuz bir tesiri olduğunu göstermektedir.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0