İshal olağandan sık (genellikle 3kez/günden sık), miktarca fazla, sulu ve formsuz kaka yapmaktır. Ekseriyetle kusma ile birlikte seyreder. Besin alerjileri, virüsler, bakteriler, parazitler, besin zehirlenmeleri üzere birçok neden ishal oluşturabilir.
Ülkemizde bundan 5-10 yıl evvel 5 yaş altı çocuk vefatlarında birinci sırada akciğer hastalıkları varken günümüzde Pnömokok ve Hemofilus aşılarının kullanma girmesiyle birinciliğe ishal –kusma ve buna bağlı sıvı kayıpları yerleşmiştir.
İshalin öldürücü olabilmesinin nedeni bedenden çok fazla tuz ve su kaybettirmesidir. Örneğin kolera hastalığı dünya çapında önemli salgınlar yapmış ve birçok can kaybına sebebiyet vermiştir. Bu nedenle ishalde temel dikkat edilmesi gereken ve aciliyet gerektiren bahis ishalin nedenini saptamaktan evvel bedende su ve tuz kaybı oluşup oluşmadığını süratlice değerlendirmektir. Ağız kuruluğu kıymetli bir bulgudur. Lisan dudaklardan daha kıymetlidir. Beden ishalle yahut varsa kusma ile olan sıvı kayıplarını tolore etmek için başka sıvı kayıplarını azaltmaya çalışır. Yani tükürük azalır. Sıvı kaybı sürerse yavaş yavaş idrar ölçüsü da azalmaya başlar. Süt çocuklarında bıngıldak içe çöker, gözler çukura kayar. Çocuk bariz halsiz ve huzursuzdur. Bu bulgular acil sıvı tedavisi başlanması gerektiğini gösteren bulgulardır.
İshalde kıymetlendirilmesi gereken ikinci mevzu ateştir. Koltukaltı 38,5-39 derece ve üzeri ateş doktora başvurmayı gerektirir. Ateşin yanı sıra mukus ve kan içeren kakalar “dizanteri” dediğimiz bakteri kökenli ishalleri düşündürür. Bu durumda da doktora başvurmak ve uygun tetkiklerle ishalin sebebini araştırmak uygun olur.
Tablo birinci başlangıçta çok ağır değilse bile 2 saatten sık aralıklarla kaka yapmak, ağızdan besin almayı reddetmek, her aldığını kusmak hastanede değerlendirmeyi ve gerekirse damardan sıvı tedavisi yapılmasını gerektirebilecek risklerdir.
Biz çocuk hekimleri; çocuğun genel durumu bozuk değilse, sıvı kaybı bulguları gelişmemişse, ağızdan beslenebiliyorsa kakada mukus görsülse dahi antibiotik kullanımından kaçınmaya çalışırız. Zira bilhassa Salmonella kümesi bakterilerin varlığında antibiotik kullanmak bakterinin safra kesesinde aylarca taşıyıcı olarak kalmasına neden olabilir. İshalde antibiotik kullanımı hekiminizin vermesi gereken bir karardır.
İshal kesiciler bağırsak hareketlerini azaltıp kakanın bağırsak içinde göllenmesine neden olurlar. Bu nedenle çocuk ishallerinde ishal kesicilerin çabucak hiç yeri yoktur. İshalin en kıymetli tedavisi kaka ve varsa kusma ile kaybedilen su ve tuzun yerine konmasıdır. Bebek anne sütü alıyorsa emzirmeye devam edilmelidir. Elma, havuç, şeftali, muz, yoğurt, ayran , makarna , pilav üzere kakayı katılaştıracak besinler seçilmelidir. Kusma eşlik ediyorsa sıvı besinleri az ölçülerde ,sık aralıklarla vermek daha uygun olur.
Bağırsaklarımızda bulunan bize yararlı mikroorganizmalar ishal müddetinin kısaltılmasında bize yardımcı olabilirler. Probiyotik olarak isimlendirilen bu dost mikroorganizmaları içeren saşe, çiğneme tableti ya da kapsül formundaki preparatlar ishal sırasında sıvı besin desteklemesine ek olarak verilebilir.
İshalin en sık nedenleri rotavirüs, adenovirüs üzere virüslerdir. İshal etkenlerinin değerli bir kısmı ince bağırsağın iç yüzeyinde bulunan ve sindirim enzimlerini de taşıyan epitelyum katmanını da bozduğundan ishal sonrası bu doku kendini onarıncaya dek bulgular sürebilir. Bağırsak epitelinin kendini onarma mühleti yaklaşık 2 haftadır.
Bağırsak epitelindeki hasardan en çabuk ve en çok etkilenen enzim, süt şekerini(laktozu) sindiren LAKTAZ enzimidir. İshal sırasında ve çabucak sonrasında şekerli besin alımının ; laktoz sindirimini yapan bu enzimin eksikliği nedeniyle ishali arttırabileceği unutulmamalıdır. Tam sindirilememiş karbonhidrat(şeker) içeren kaka ciltle temas ettiğinde önemli pişikler oluşturur. Bu nedenle bez kullanan bebeklerde kakanın ciltle temasını kesmek için kalın katman halinde bariyer kremleri sürmek ; kaka sonrası popoyu ılık su altında yıkayıp düzgün kurulamak ve biraz havalandırmak yardımcı olur.
Hastalık bulaşmasını azaltmak için pek çok hastalıkta olduğu üzere ishalde de en değerli tedbirlerden biri el temizliğidir. Çocuklarımızı tuvalet sonrası ve beslenme öncesi ellerini yıkamaya kesinlikle alıştırmalıyız. Tekrar el yıkamaya yakın değeri olan ikinci bir tedbir de yediklerimizin ve içtiklerimizin temizliğidir. Açıkta satılan besinlerden uzak durmak gerektiği konusunda çocuklarımızı bilinçlendirmeliyiz.
Okullar kapandı ve nihayet yaz tatiline girdik. Tatilin zevkini çıkarırken güzel bakım yapılmamış havuzların da ishal, konjonktivit ve cilt yaraları üzere birçok sıhhat meselesine yol açabileceğini hatırda tutalım. Sıcak hava nedeniyle esasen terle olağandan fazla su ve tuz kaybediyoruz. Beden yüzeyleri kilolarına nazaran bizlerden fazla olan çocuklarımızı sıvı alımı konusunda uyaralım. Sizlere ve çocuklarımıza tatil mühletince hastalıksız ve memnun günler dilerim.
Sıhhatle kalın.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0