TANISI ALIR MI?
DEHB kişinin yaşı ile uyumlu olmayan dikkatsizlik, dürtüsellik ve çok hareketlilik (hiperaktivite) belirtileri ile karakterize olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Okul öncesi çocuklukta başlayıp yetişkin ömürde da değişik bulgularla seyredebilen/gözlemlenebilen süreğen bir bozukluktur. Tedavi edilmediği takdirde, belirtileri çocuğun akademik v çabucak her alanın toplumsal hayatını olumsuz etkilemekte, ağır ruhsal, toplumsal ve okul sıkıntıları ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalara nazaran DEHB genetik bir bozukluktur. Çocuğun genetik yatkınlığının üzerine olumsuz etraf faktörleri eklenince ortaya daha karmaşık bir tablo çıkabiliyor.
TEŞHİS KRİTERLERİ
- Dikkat problemleri, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri gözlemlenebiliyor olmalı
- 12 yaşından evvel başlamış olmalı
- En az 6 aydır devam ediyor olmalı
- Birden fazla ortamda (ev ve okul) görülmelidir
“Dikkat eksikliği”, bir hususa ağırlaşmada zahmet, verilen vazifeleri tamamlayama, sonlu dikkat vakti ve dikkat dağınıklığı belirtileri ile kendini gösterir. Bu bozukluğu olan çocuklar detaylara karşı dikkat eksikliği gösterir, okul ve öbür ödevlerinde birçok yanılgılar yaparlar. Çalışmalarını plansız, sistemsiz ve karmakarışık bir biçimde sürdürürler. Oyun ve gibisi etkinliklerde dikkatlerini uzun mühlet toplayamazlar, başladıkları işleri tamamlamakta zorlanırlar. Güya akılları öbür yerdedir ya da söylenenleri dinlemiyor ya da duymuyor görünümü verirler. Kendilerine verilen okul ödevi ya da rastgele bir sorumluluk üzerinde belirtilen ve beklenilen bir biçimde çalışılamazlar. Dikkatleri ilgisiz uyaranlarla çarçabuk dağılabilir.
“Hiperaktivite”, yerinde duramama ya da oturduğu yerde bile kıpır kıpır olma, uygunsuz ortamlarda koşuşturma ya da eşyalara tırmanma davranışları ile kendini gösterir. Bu çocuklar, ihtarları dinlemeden, durmak yorulmak bilmeden birbiri arkasına hareket ederler. Sınıf öğretmenleri bu üzere çocukların sık ayağa kalkmalarından, arkadaşları ile sık sık konuşma istekleri olduğundan, sessiz ve sakin kalmakta zorlandıklarından yakınabilirler. Koltukların üzerinden atlamaları ve dolaplara tırmanmaları nedeniyle “düz duvara tırmanma” tabiri bu çocuklar için uygundur.
“İmpulsivite (dürtüsellik)”, bir davranışın sonucunu düşünmeksizin harekete geçme ile kendisini gösteren ataklıktır. Dürtüsellik kendini sabırsızlık, soru tamamlamadan yanıtlama eğilimi, sıra beklemede zahmet, sıklıkla başkalarının konuşmasını kesme, oyunların ortasına girme ve tehlikeli işlere girişme, tartışma, arbede vb. üzere davranışlarla kendini gösterir.
Eşlik Eden Davranış Şekilleri;
- Vakti güzel kullanamama
- Dağınıklık/düzensizlik
- Hırçınlık
- Toplumsal marifet meseleleri
- Sakarlık/koordinasyon zahmetleri
- Kendine güvenememe
- Uyku problemleri
- Duygusal dalgalanmalar
Eşlik Eden Ruhsal Bozukluklar;
- Özgül öğrenme zahmeti
- Aykırı olma karşı gelme bozukluğu
- Davranım bozukluğu
- Depresyon
- Tasa bozuklukları
- Tik, Tourette bozukluğu
Çevresel Etkenler;
- Ailede misal belirtiler
- Aile içi gerilim,şiddet
- Travmalar
Tedevi prosedürleri;
DEHB’nin tedavisinde psikososyal ve tıbbi teşebbüsleri içeren çok taraflı tedavi çeşitleri kelam bahsidir:
- İlaç tedavisi
(Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı tarafından karar verilir ve izlenir)
- Anne-baba eğitimi
(Çocuğun davranışlarının düzenlenmesi için ebeveyn eğitimi ve konut ortamının düzenlenmesi)
- Öğretmenlerin eğitimi
(Okul-rehberlik servisi-öğretmen ile yakın temas ve işbirliği sağlanması)
- Bilişsel-Davranışsal Tedaviler
- Deneyimsel Oyun Terapisi
ANNE-BABALARA ÖNERİLER
Çocuğundaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile başa çıkmaya çalışan aileler yetersizlik duygusu, ümitsizlik ve keder içerisinde olabilirler.
TANISI ALIR MI?
DEHB kişinin yaşı ile uyumlu olmayan dikkatsizlik, dürtüsellik ve çok hareketlilik (hiperaktivite) belirtileri ile karakterize olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Okul öncesi çocuklukta başlayıp yetişkin ömürde da değişik bulgularla seyredebilen/gözlemlenebilen süreğen bir bozukluktur. Tedavi edilmediği takdirde, belirtileri çocuğun akademik v çabucak her alanın toplumsal hayatını olumsuz etkilemekte, ağır ruhsal, toplumsal ve okul meseleleri ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalara nazaran DEHB genetik bir bozukluktur. Çocuğun genetik yatkınlığının üzerine olumsuz etraf faktörleri eklenince ortaya daha karmaşık bir tablo çıkabiliyor.
TEŞHİS KRİTERLERİ
“Dikkat eksikliği”, bir hususa ağırlaşmada zahmet, verilen misyonları tamamlayama, sonlu dikkat vakti ve dikkat dağınıklığı belirtileri ile kendini gösterir. Bu bozukluğu olan çocuklar detaylara karşı dikkat eksikliği gösterir, okul ve öbür ödevlerinde birçok yanılgılar yaparlar. Çalışmalarını plansız, sistemsiz ve karmakarışık bir biçimde sürdürürler. Oyun ve gibisi etkinliklerde dikkatlerini uzun mühlet toplayamazlar, başladıkları işleri tamamlamakta zorlanırlar. Güya akılları diğer yerdedir ya da söylenenleri dinlemiyor ya da duymuyor görünümü verirler. Kendilerine verilen okul ödevi ya da rastgele bir sorumluluk üzerinde belirtilen ve beklenilen bir biçimde çalışılamazlar. Dikkatleri ilgisiz uyaranlarla çarçabuk dağılabilir.
“Hiperaktivite”, yerinde duramama ya da oturduğu yerde bile kıpır kıpır olma, uygunsuz ortamlarda koşuşturma ya da eşyalara tırmanma davranışları ile kendini gösterir. Bu çocuklar, ikazları dinlemeden, durmak yorulmak bilmeden birbiri gerisine hareket ederler. Sınıf öğretmenleri bu üzere çocukların sık ayağa kalkmalarından, arkadaşları ile sık sık konuşma istekleri olduğundan, sessiz ve sakin kalmakta zorlandıklarından yakınabilirler. Koltukların üzerinden atlamaları ve dolaplara tırmanmaları nedeniyle “düz duvara tırmanma” tabiri bu çocuklar için uygundur.
“İmpulsivite (dürtüsellik)”, bir davranışın sonucunu düşünmeksizin harekete geçme ile kendisini gösteren ataklıktır. Dürtüsellik kendini sabırsızlık, soru tamamlamadan yanıtlama eğilimi, sıra beklemede zahmet, sıklıkla başkalarının konuşmasını kesme, oyunların ortasına girme ve tehlikeli işlere girişme, tartışma, hengame vb. üzere davranışlarla kendini gösterir.
Eşlik Eden Davranış Şekilleri;
Eşlik Eden Ruhsal Bozukluklar;
Çevresel Etkenler;
Tedevi formülleri;
DEHB’nin tedavisinde psikososyal ve tıbbi teşebbüsleri içeren çok istikametli tedavi çeşitleri kelam bahsidir:
(Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Has
talıkları Uzmanı tarafından karar verilir ve izlenir)
(Çocuğun davranışlarının düzenlenmesi için ebeveyn eğitimi ve konut ortamının düzenlenmesi)
(Okul-rehberlik servisi-öğretmen ile yakın temas ve işbirliği sağlanması)
ANNE-BABALARA ÖNERİLER
Çocuğundaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile başa çıkmaya çalışan aileler yetersizlik duygusu, ümitsizlik ve keder içerisinde olabilirler.
DEHB İLE İLGİLİ HİZMETLERİMİZ
DEHB tanısı almış çocuklarla ilgili Merkezimizde yapılan birden çok çalışma vardır. Çocuğun ve ailenin muhtaçlığına nazaran danışmanlık yapılır, uygun konut ve hayat alanı oluşturulur, gerçek davranışlar ebeveyne öğretilir ve çocuğa uygun bir terapi yolu uygulanır.
- Ebeveynlerde bu tıp hisler oluşmaya başladıktan sonra anneler ve babalar çoğunlukla çocuğun yetiştirilme usulünde bir kusur olduğunu düşünerek birbirlerine cürümler halde yaklaşımlarda bulunabiliyorlar. Aile içerisindeki bu gerginlik hali, tutarsız ve sevgisiz davranışlar ne yazık ki DEHB ile başa çıkmaya çalıştığınız bu süreci yavaşlatacaktır.
- Dikkat meseleleri, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri gözlemlenebiliyor olmalı
- 12 yaşından evvel başlamış olmalı
- En az 6 aydır devam ediyor olmalı
- Birden fazla ortamda (ev ve okul) görülmelidir
- Vakti âlâ kullanamama
- Dağınıklık/düzensizlik
- Hırçınlık
- Toplumsal marifet meseleleri
- Sakarlık/koordinasyon zahmetleri
- Kendine güvenememe
- Uyku problemleri
- Duygusal dalgalanmalar
- Özgül öğrenme zahmeti
- Aykırı olma karşı gelme bozukluğu
- Davranım bozukluğu
- Depresyon
- Dert bozuklukları
- Tik, Tourette bozukluğu
- Ailede emsal belirtiler
- Aile içi gerilim,şiddet
- Travmalar
- İlaç tedavisi
- Anne-baba eğitimi
- Öğretmenlerin eğitimi
- Bilişsel-Davranışsal Tedaviler
- Deneyimsel Oyun Terapisi
- Ebeveynlerde bu çeşit hisler oluşmaya başladıktan sonra anneler ve babalar çoğunlukla çocuğun yetiştirilme şeklinde bir kusur olduğunu düşünerek birbirlerine hatalar halde yaklaşımlarda bulunabiliyorlar. Aile içerisindeki bu gerginlik hali, tutarsız ve sevgisiz davranışlar ne yazık ki DEHB ile başa çıkmaya çalıştığınız bu süreci yavaşlatacaktır.
- Çocuğa yeni davranışlar kazandırma yolunda ilerlerken farkında olmadan fazla yüklenilebiliyor. Baskılama ve yüklenmeler birçok vakit ailelere ve çocuklara yarar sağlamamakta.
- Çocukların sergilemiş oldukları sorun olarak isimlendirilen davranışa odaklanmak yerine o davranışı ‘neden yapıyor, nasıl yapıyor ve ne kaidelerde (çevresel faktörler var mı/yok mu) yapıyor?’ sorularına yanıt bulmaya çalışılmalıdır. Bu sorulara odaklanarak bir çocuğun davranışları ile ilgili yola çıktığınızda hem çocuğunuzu daha düzgün hissedip anlamış olacaksınız hem de tahlil üretme konusundaki bakış açınız genişlemiş olacaktır.
- Meskende ve okulda kesinlikle kurallar öğretilmeli, çocuk nerede durması gerektiğini, durmazsa bedelinin (ceza değil) ne olacağını bilmelidir.
- Çocuğa yaşına ve gelişim seviyesine uygun sorumluluklar verilmeli ve uygun bir biçimde onaylanmalı, takdir edilmelidir.
- Çocuğu daima ikazlara, müdahaleye maruz bırakan, daima durdurmaya çalışan aile ve öğretmen, çocuğun artık olumsuz davranışlarını pekiştirmişlerdir. Yaptığı olumlu davranışlar görülmez olmuştur. Çocuğun her yaptığı olumlu davranış görülüp taktir edilmelidir ki bunlar pekişsin…
- Çocukla her gün ortalama 30 dk vakit geçirilmelidir. Yaşına uygun bir formda oyun, aktiflik, kutu oyunları üzere teğe bir vakitlere muhtaçlık vardır.
- Ödül stratejisi işe yarayabilir bir sistem ama fazla mükafata boğulan çocuklarda aşılanmak istenen olumlu davranışların tersine olumsuz davranışlar görülebiliyor. Çocukları ödüllendirirken dikkat edilmesi gerekenler;
- Ödül olarak neler işe yarıyor? / Çocuğunuz nelerden hoşlanıyor?
- Mükafatı rüşvet üzere mi kullanıyorsunuz?
- Küçük yaşlarda ödül davranıştan çabucak sonra verilebilir ancak belirlenen vakitte verilmesi kıymetlidir.
- Yaş büyüdükçe mükafatlar somuttan soyuta gerçek değiştirilmelidir. Bu yüzden bütün ebeveynlerin çocukların gelişim süreçlerini (duygusal, fizikî, cinsel) bilmelerinde yarar vardır.
- Bilişsel Davranışçı Terapi
- Deneyimsel Oyun Terapisi (2-9 Yaş)
- Ebeveyn Danışmanlığı
- Akıl Zeka Oyunları Atölyesi
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0