Merhaba,
Grip mevsimi yaklaştığı için bu hususla ilgili birtakım bilgi ve niyetlerimi sizinle paylaşmak ve birtakım ikazlarda bulunmak istiyorum.
Her sonbahar yaklaşırken iki soru aklımıza takılır: Grip nasıl bir hastalıktır? Grip aşısı yapılmalı mı, yapılmamalı mı?
Mevsimsel grip, İnfluenza A ve İnfluenza B isimli iki virüs nedeniyle olur. İnfluenza A çoklukla daha erken (ekimden itibaren) görülür, aralık, ocak, şubat aylarında da salgınlar yapar. İnfluenza B ise çoklukla kış sonu bahar başında daha sık olmak üzere, İnfluenza A kadar yaygın olmayarak görülür ve biraz daha hafif seyirli olabilir. Grip dünyada her yıl yüz bin kadar kişinin vefatına neden olur. Kimi kümeler hem gribe yakalanma hem de zatürree, orta kulak iltihabı, kalp yetmezliği, ansefalit üzere komplikasyonlarına maruz kalma bakımından daha fazla risk taşımaktadır. Bunlar çocuklar, 65 yaşın üstündekiler, astımlılar, kalpte, akciğerlerde, böbreklerde ya da bağışıklık sisteminde kronik bir hastalığı olanlar ve rastgele bir nedene bağlı teneffüs işlevi bozukluğu olanlardır.
Grip virüsleri antijen (protein zinciri) yapılarını sık sık değiştirdikleri için rastgele bir yıl grip geçirmiş ya da gribe karşı aşılanmış olmak bir sonraki yılın grip virüslerine karşı bağışıklanma, yani korunma sağlamaz. Her yıl tekrar aşılanmayı gerekli kılan da budur esasen.
Son yıllarda grip aşısı birçok ülkenin çocukluk çağı rutin aşı takvimine girmiştir.
Mevsimsel grip aşısı üçlü (trivalan) bir aşı olarak hazırlanır. O mevsim (kış ve ilkbahar) dünyada en sık görülen iki influenza A, bir influenza B virüsünü içerir. Kullanılan virüs tiplerinin bir sonraki mevsim gribe daha fazla neden olacakları Dünya Sıhhat Örgütünce öngörülmekte ve aşı üreticisi firmalara yaz başında bildirilmektedir. Firmalar da haziran ve temmuz ayında ürettikleri aşıları sipariş veren ülkelere lakin ağustos sonu yahut eylül başında gönderebilmektedirler. Bu yıl (2009) için bu tarih 28 ağustos oldu.
Grip aşısı canlı virüs aşısı mıdır? Koruyuculuğu ne kadardır?
Grip aşısı inaktif yani meyyit aşıdır, Amerikan Çocuk Sıhhati Akademisi ve Amerikan Aşı Teklifleri Komitesince 6 ay -18 yaş ortası tüm çocuklara yapılması önerilmektedir. Grip, epey ağır geçebilen ve sonrasında da komplikasyonları çok olduğundan, bilhassa risk kümelerinde (çocuklar, 65 yaş üstü, astımlılar vs..) ölümlere yol açabildiğinden aşılanmakta yarar vardır. Grip aşısının her sene tekrarlanması gerekir, zira her yılın aşısının içindeki virüs cinsleri bir evvelki yıldan farklılık gösterir (üç cinsin bazen biri, bazen ikisi). Grip aşısının aktifliği (koruyuculuğu) %100 değildir, farklı grip tiplerine nazaran % 60-90 ortasında değişmektedir. Aşılanan kişi hastalığı ya hiç geçirmez, ya da çok hafif geçirir, hayati tehlike yaşamaz. Sonuç olarak gripten korunmanın en düzgün yolu grip aşısıdır diyebiliriz.
Gripten korunmak için aşı dışında neler yapılabilir?
1- Bilgilenmek
2- Öksüren, hapşıran kişinin ağız ve burnunu kağıt mendille kapatıp, mendili atması
3- Ağız, burun ve gözlerimizi ellememek
4- Ellerimizi sık sık su ve sabunla yıkamak yahut alkol bazlı el dezenfektanı kullanmak
5- Kalabalık ortamlardan kaçınmak, ortamı sık sık havalandırmak, genel hijyen kurallarına uymak. Önümüz bayram, bu maddeyi bilhassa aklımızda tutalım lütfen.
6- Gripli yahut grip olasılıklı (ateşli, öksüren, hapşıran) hastalardan uzak durmak, bakım vermek durumundaysak yahut birlikte olmak kaçınılmazsa maske kullanmak
7- Hastalanan bireylerin 7 gün boyunca okula yahut işe gitmemeleri
Grip aşısının yan tesirleri var mı? Bunlar nelerdir?
Elbette var. Yan tesiri olmayan aşı yoktur aslında.
En sık görüleni (%10-20) yapıldığı yerde hafif ağrı, şişlik ve sertliktir, bazen de kızarıklık görülür.
% 10’dan az şahısta de hafif ateş, halsizlik (çocuklarda çok nadir), baş, kas ve eklem ağrıları görülebilir. Hepsi de (eğer belirdilerse) hiç bir tedavi uygulamadan 1-2 gün içinde ortadan kaybolurlar.
Grip aşısının çocukların bağışıklığını zayıflattığına dair söylentiler duydum. Siz ne dersiniz bu bahiste?
Çocuk doktorlarının, Dünya Sıhhat Örgütünün yahut Ulusal Aşı Teklifleri Komitelerinin dünya çocuklarının bağışıklığını zayıflatmak üzere bir gayesi olabilir mi sizce? Bu söylentilerin nedeni grip aşısının her sonbaharda yine yapılmasının ‘Bir sefer aşı olan çocuğun artık daima aşı olması gerekiyor, demek ki bağışıklığı zayıflıyor’ biçiminde yanlış yorumlanması. Halbuki bunun nedeni üstte belirttiğim üzeredir: Grip aşısının her sene tekrarlanması gerekir, zira her yılın aşısının içindeki virüs çeşitleri bir evvelki yıldan farklılık gösterir (üç tıbbın bazen biri, bazen ikisi).
Çocuğuma geçen yıl grip aşısı yaptırdım, bir hafta sonra (aşı yüzünden) grip oldu!
Çocuğuma geçen yıl grip aşısı yaptırdım, kış uzunluğu 3-4 sefer grip oldu! Neden?
Grip aşısı, suçiçeği ve kızamık aşıları üzere canlı virüs aşısı olmadığından, hafif seyirli bile olsa kendisi gribe neden olmaz. Bu cümlelerde ailelerin kast ettikleri hastalıklar çoklukla grip dışı virüslerin neden olduğu viral üst teneffüs yolu enfeksiyonlarıdır (halk lisanıyla soğuk algınlığı); çok yüksek ateş, yatak döşek yatıracak bir halsizlik ve kas ağrıları, çok şiddetli baş ve boğaz ağrısına neden olmayıp, burun akıntısı, hafif ateş ve öksürük yaparlar. Grip aşısı, grip salgını olursa çocuğumuz etkilenmesin diye yapılmaktadır soğuk algınlığı olmasın diye değil. Yani aşı kolay, hafif seyirli, grip dışı viral üst teneffüs yolu enfeksiyonlarından korumaz, yanılgı bundan kaynaklanır.
18-65 yaş ortası sağlıklı erişkinler, yani biz anne babalar aşı olmalı mıyız?
Hayır. Mevsimsel grip sağlıklı erişkinlerde çok nadiren mevte yol açtığı ve şimdilik tüm dünya nüfusuna yetecek aşı üretilemediği için sizlere grip aşısı önermiyorum. Hudutlu sayıda edinilebilen aşı dozlarının çocuklar ve öteki risk kümelerine kullanılması doğrudur. Lakin 6 aylıktan küçük bebeklerin anneleri ve/veya bakıcılarının aşı olmalarını öneririm.
Aşının müdafaası ne vakit başlar?
Aşı uygulandıktan iki hafta sonra muhafazaya başlar. Bu muhafaza grip dönemi yani mayıs sonuna dek sürer.
Aşıyı erken olmak bahar aylarında muhafazanın azalmasına, ikinci bir doz aşı gereğine yol açar mı?
Katiyetle hayır. Korunma tüm grip dönemi boyunca tıpkı güçte devam eder. İkinci bir ek doz yaşlılara da, kronik hastalığı olanlara da, kimseye önerilmez.
Aşı en geç hangi ayda yapılabilir?
Bu, şu an için pek manalı bir soru değil. Zira şimdi eylüldeyiz ve piyasada kâfi grip aşısı var. Gecikmek, beklemek için bir neden yok (6 aylıktan küçük bebekler dışında elbette). Fakat yıl sonuna yanlışsız sık karşılaştığım bir soru.
Teorik olarak grip aşısı mayıstan evvel olmak kaydıyla her vakit yapılabilir. Ancak unutulmamalı ki grip dönemi ekim başı-mayıs sonudur ve ne kadar erken yapılırsa kişi o kadar uzun mühlet korunacaktır. Yani ocak ayının başında aşılanan bir çocuk (korunma iki hafta sonra başladığına göre) dönemin yarısında korunabilecektir. Zati grip aş
ısı toplumumuzun şuur seviyesi arttıkça, her yıl bir evvelkinden erken tükenmekte, artık aralık ayında bile eczanelerde kalmamaktadır.
Grip aşısı herkesi birebir oranda korur mu?
Ne yazık ki hayır! Kimi yaşlılar ve kimi kronik hastalığı olan bireyler sağlıklı çocuk, genç ve erişkinlerden biraz daha az korunurlar. Lakin bu nedenle hastalığa yakalansalar bile, zatürree, kalp yetmezliği üzere komplikasyonlarla müsabaka ve mevt riskleri aşılanmamış olanlardan muhakkak çok çok daha az olmaktadır.
Mevsimsel grip aşısı domuz gribinden korur mu?
Hayır korumaz. Domuz gribi aşısının ayrıyeten yapılması gerekecek.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0