Çocukluk ile yetişkinlik ortasında bir geçiş devri olarak tanımlanan ergenlik, fizyolojik, ruhsal, toplumsal alanlarda büyüme ve olgunlaşmayla ilgili en ağır değişimleri içeren hayat devirlerinden biridir. Ergen bireyin yaşadığı değişimlere ahenk sağlarken birebir vakitte gerçekleştirmesi gereken birtakım gelişim evreleri de bulunmaktadır. Böylelikle bunların muvaffakiyetle tamamlanmasıyla kendine ilişkin özel bir kimlik kazanarak yetişkinlik periyoduna geçebilir. Ergenlik periyodu 15-25 yaş dilimleri ortasında yaşanan bir süreçtir; kızlarda ortalama 10-12, erkeklerde 12-14 yaşları ortasında başlar. Bu periyotta kazanılması gereken en değerli yeti, bireyin ailesinden duygusal olarak bağımsız olması, ayrışıp bireyselleşebilmesi, kendi seçimlerini kendisi yapabilecek hale gelerek bağımsızlığını kazanabilmelidir. Ergenlik devrinde birey artık ne çocuktur ne de yetişkindir. “Ben kimim” sorusuna yanıt aramaktadır, bu sebeple de kendisine en uygun olan kimliği edinebilmek için birçok kimlik ve rolü dener. Bu periyotta kimlik arayışı sırasında farklı kişiliklerle özdeşim kurmaya yönelme sıkça görülür. Ergen, ailesinin kıymetlerinden uzaklaşarak kendi kıymetlerini ve hayat ideolojisini oluşturmaya çalışır. Artık ergen birey için aile ve onun önceliğinden çok arkadaşlar ve kümeler öncelik kazanır. Ergenin vücudunda olduğu kadar hislerinde ve isteklerinde de süratli değişimler görülür. Bu süreçte ergenin istekleri ile ailenin tavırları ve toplumun bedelleri ve beklentileride çatışabilir. Kimlik karmaşasının ağır ve bunalımlı olması durumunda ergen olumsuz kimlik denemelerinde de bulunabilir; onun için hiçbir şey olmamaya rağmen berbat bir şey olmak da kelam konusu olabilir. Bu üzere durumlarda ahenk bozuklukları, çok uçlara sapmalar, depresif duygudurum, panik bozukluk ve yetersizlik gözlenebilir.
ERGENLİKTE DAVRANIŞ SORUNLARI
Ergenlik devrinde bağımsızlığa duyulan gereksinim artışından ve cinsel uyanıştan kaynaklanan ferdî ve toplumsal ahenk sürecinde sorunlar yaşanması mümkün bir devirdir. Lakin bu devirde yaşanan sorunlar şiddetli, süreklilik kazanmış ve ergenin başarılı bir kimlik oluşturmasına mahzur olacak nitelikte ise bu noktada davranış bozukluklarından kelam edilebilir. Ergen birey hem yaşadığı değişikliklere ahenk sağlamaya çalışmakta hem de yeni ilgilere yönelmekte, toplumun kıymet yargıları ve ailesinin tavrı ortasında bir sorgulama sürecinden geçmekte ve bulduğu yanıtlara nazaran kendi bağımsız kimliğini oluşturma gayretindedir. Ergenin bağımsızlık isteği ve kendi kararlarını alıp, bu kararların sonuçlarını kabul etme isteği, bir ucu saldırganlığa, öbür ucu bağımlı bir kişilik yapısına kadar gidebilen bir dağılım gösterebilmektedir. Saldırganlık, aksi olmak ve palavra söylemek üzere kabul edilemeyen davranışlar devamlılık kazandığında, bu durum süreksiz bir ergenlik devri krizi değil, daha kalıcı bir yapılanma kazanmış demektir. Ergenlik devrindeki davranış bozuklukları kendini en besbelli biçimde okul ortamında ahenk sorunlarıyla göstermektedir;dersleri ve okulu asma, okuldan kaçma, kuralları çiğneme, eşyalara ve başkalarına ziyan verme, hengame çıkarma, öğretmenlerine ve okul idaresine karşı çıkma, disiplin kabahatleri sürece üzere durumları tekrarlama. Özelliklede ebeveynlerin çok derecede otoriter bir tavır içerisinde olmaları ya da aksi istikamette çok ilgisiz ve ihmalkâr tavırları bu ahenk problemlerini unsur kullanımı, telaş, depresyon ya da fobi üzere ruhsal sorunlar, öğrenme zahmetleri,dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, suça yönelik davranışlar, meskenden kaçma ve intihar üzere problemlere kadar ulaşabilmektedir. Bu periyottaki davranışsal sorunlar erken fark edilip gerekli tedbirler alınmazsa yetişkinlik periyodunda kişilik bozukluğu olarak ortaya çıkabilmektedir.
BU PERİYOTTA NELER YAPILMALI
Ebeveynler çocuklarının içinde bulunduğu periyoda karşı daha şuurlu ve daha anlayışlı yaklaşmalıdır.
Ergenin bağımsız olma ve kendine ilişkin bir kimlik kazanma uğraşına hürmet duyulmalı ve desteklenmelidir.
Kendi kimliğini bulmada kızlar annelerini, erkekler babalarını model alırlar; bu nedenle çocuğunuz için hoş örnek teşkil edin.
Dengeli ve demokratik ebeveyn tavrına sahip olmakçok değerlidir.
Büsbütün farklı görüşte olsanız dahi, çocuğunuzu her şartta dinleyin.
Yorumlarınızı ergen çocuğunuzun kişiliğine yönelik olarak değil, davranışlarına odaklanarak yapın.
Bu periyotta ergenin görünümü ya da davranışları sizi rahatsız edebilir, daima olarak onu eleştirmekten kaçının.
Fikirlerinizi, neyi ve neden tasvip etmediğinizi açıklayarak söz edin.
Sizinle tıpkı görüşte olmasını beklemeyin, onun da sizden farklı görüşte olma hakkına hürmet duyun.
Daima olarak nutuk çekmekten ve öğüt vermekten kaçının.
Ergen birey için arkadaşlar çok değerlidir. Arkadaşları eleştirilmemeli, ebeveyn bu bahiste ergenin arkadaşlarını tanıma yoluna gitmelidir, tanımadan eleştirmek, ergenin, ebeveynini haksız bulup suçlamasına yol açar.
Takdir edin, ilgilenin ve sevginizi her şartta uygun biçimde gösterin. Bu periyotta ergenin dikkat çekme, fark edilmeve takdir edilme muhtaçlığı vardır. Bu gereksinimini aile içinde karşılayamayan ergen, farklı arkadaş kümelerinde bu muhtaçlığını gidermeye çalışabilir.
Ergenin yalnız kalma isteği bu devirde artar. Odasına çekilmek ve yalnız kalmak istediğini söylediğinde, önemli bir sorunu olduğu düşünüp kaygılanmayın.
Ergenlik periyodu şayet çatışmalı, gergin ve problemli davranış sorunlarıyla geçiyorsa kesinlikle bir uzmandan takviye alın.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0