Ergenlik devri (buluğ çağı) 10-11 yaşlarında ortasında başlayaran dalgalanmaların ağır görüldüğü güç bir periyottur. Bu periyot hem ergen için hem de ergenin ailesi için kuvvetli bir süreçtir. Aile ergeni anlamakta zahmet çekerken, ergen anlaşılma hissini tam olarak yaşayamadığını düşünür. Ebeveyn bu periyotta, çocuğunu âlâ tanır ve bu devir özelliklerini bilirse ebeveyn-ergen çatışmaları o kadar az olacaktır.
ERGENLİK NEDİR?(Adolescence)
ERGENLİK DEVRİ: Erinlik ile başlayıp yetişkinliğe kadar süren süratli bedensel, zihinsel, toplumsal değişiklikleri kapsayan, çocuklukla yetişkinlik ortasında bir geçiş periyodudur. Bu periyot, doğduğu andan itibaren daima gelişim içinde olan bireyin en değerli ve en uzun gelişim periyodudur.
Gençliğe adım atan bireyler ne isterler?
* Fark edilmek
* Özel olmak
* Takdir edilmek
* Hürmet duyulmak
* Hatırlanmak isterler.
Ergenlerde hangi dertler görülür?
* Sıhhatle ilgili tasalar
* Kişilik-benlik oluşumu ile ilgili dertler
* Aile ve mesken hayatı ile ilgili telaşlar
* Toplumsal bağlantılara yönelik korkular
* Okulla ilgili telaşlar
* Meslek seçimi ile ilgili telaşlar
Ergenlik periyodunda ne üzere değişiklikler oluyor?
* Fizikî Değişimler
* Zihinsel Değişimler
* Duygusal ve Toplumsal Değişimler
Ben Merkezci Niyet Biçimi
* Dünyaya kendileri açısından bakar ve reaksiyon verirler. (“Ben her şeyle başaçıkabilirim, bana bir şey olmaz” vb.)
* Kimi yaşantıların yalnızca kendilerine ilişkin olduğunu düşünürler. (“Anne, sen aşık olmanın ne demek olduğunu bilemezsin” vb.)
* Ben merkezci niyet özellikleri 11 yaşında başlar, 13-14 yaşlarında doruk noktasına ulaşır, 20-21 yaşlarında kaybolur.
Kimlik Gelişimi
* Ben kimim?
* Nasıl bir yetişkin olacağım?
* Toplum içindeki yerim nedir?
* Hangi mesleği seçmeliyim?
* Politik, dini, cinsel tercihim ne? vb. sorular sorarlar
Ergen bu süreç boyunca, içinde bulunduğu etraf şartlarından, ailesinden, arkadaşlarından, öğretmenlerinden ve genel olarak toplumdan etkilenir. Kimliğini kazanması için ergenin başlangıçta bir yetişkin modele muhtaçlığı vardır. …
Arkadaşlık ve karşı cins arkadaşlığı
* Arkadaşlık kurma, arkadaşlığı sürdürme
* Kümeye ilişkin olma, kabul görme
* Bağlantı maharetlerini kazanma
* Kendini tanıma, farkındalık kazanma
* Olumlu benlik algısı
* Empati
* Toplumsal onay
* Bağlanma
Ergen bu periyotta ailesinden yavaş yavaş kopar ve kendisi üzere düşünen ve kendisini anlayabilen arkadaşlarına yönelir. Arkadaşlık ve karşı cins arkadaşlığı sürecini yaşarken de üstte belirtilen kazanımları elde etmeye başlar….
Duygusal ve Toplumsal Gelişimde Hangi Özellikler Görülür?
* Bağımsızlaşma, özerklik kurma. Topluma, bilhassa yetişkinlere baş kaldırma isteği
* Statü sahibi olmak
* Risk alma, saklılık, uçları yaşama, yasak olana özenme
* Rest çekme
* Çok hassasiyet ve alınganlık
* Asabi davranışlar, çabuk sonlanma, inatçılık, sabırsızlık
* Aldırmazlık, boş vermişlik, dağınıklık, unutkanlık
* Güvensizlik ve yetersizlik hisleri, kararsızlık, huzursuzluk
* Hayal kurma, gündüz hayalleri
* Argo konuşmalar
* İlgilerde çeşitlenme
* Şayet genç anne-babası, öğretmeni ve yakın etrafındaki öbür yetişkinler tarafından daima eleştiriliyor ve yargılanıyorsa, “anlaşılmadığına” dair inancı pekişir ve onlardan uzaklaşır.
* Kendini anlayış ve müsamaha bulabileceği, kendini yakın hissettiği en yakın kümeye yönelir
Ergenliğin sonlanması
Ergenliğin sonlarına gelinen bu periyotta, ergenin gelişim misyonlarını tamamlayarak bu davranışları göstermesi beklenebilir.
* Dengeliliğin artması
* Sorunları karşılama formülleri
* Yetişkinlerin müdahalelerinde azalma
* Duygusal sakinliğin artması
* Gerçekçiliğin artması
* Topluma karşı sorumlu bir davranış kazanmayı istemek ve buna ulaşmak
* Kişinin kendi fizik yapısını, erkek ya da bayan cinsel rolünü kabul etmesi bu role uygun davranış geliştirmesi
* Ana babasından ve öteki yetişkinlerden duygusal olarak kopup bağımsızlığını kazanması
* Bir meslek seçebilmesi
* Toplumsal yetişkin bir birey olabilmek için gerekli bilgi ve yetenekleri kazanması
* Duygusal bağımsızlığı kazanma ve kendisi ile ilgili değerli kararları kendi başına verebilmesi
“DÜNYADA ERGEN OLMAKTAN DAHA GÜÇ BİRŞEY VARSA O DA ERGENİN ANNE BABASI OLMAKTIR.”
Anne baba – ergen çatışması
“Fırtına ve stres” kavramlarıyla karakterize edilen ergenlik, kaçınılmaz duygusal çatışma ve çelişkiler devri olarak bedellendirilmektedir. Bağımsızlık kazanma duygusal manada konuttan ve aileden bağımsızlıktır. “Bana küçük bir çocukmuşum üzere davranıyorsunuz” cümlesi ergenlerden sık sık işitilen yakınmadır.
Genç gücü ele geçirmeye, ebeveyn de kontrolü yitirmemeye çabaladıkça çatışma ve gerginlikler kaçınılmaz olarak yaşanmaktadır. Ergenlerin bağımsızlaşma maksadıyla yaptıkları teşebbüsler külfet (stres) yaratabilir ve aileye ıstırap yaşatabilir.
Fakat bağımsızlık ergenlik devrinde kazanılması gereken kıymetli yetkinliklerden biridir. Gencin yaşantısını bir yetişkin olarak sürdürebilmesi gerekli ömür hünerlerini kazanıp kendini gerçekleştirmesi için gereklidir. Ebeveynler ve ergenler için engebeli, his, fikir ve davranışlar açısından iniş-çıkışlı geçen bu devirde sorunlar yaşanması olağandır. Bu durum aileler için bir alarm niteliğinde olmamalıdır.
Ergenlik devrinde genç toplumsal etrafın arkadaş kümelerinin tesiri altında olsa da aile en temel ve muteber kaynaktır. Bu sürecin sonunda gencin kendi ayakları üzerinde durabilen sağlıklı bir yetişkin olmasında anne baba tavırları değer taşımaktadır.
BASKICI TAVIR
Anne baba, çocuk üzerinde güç kullanarak istediğini zorla yaptırır.
Baskıcı tavır usulleri:
* Çok muhafaza
* Denetim etme
* Daima akıl verme
* Bağırma
* Tehdit etme
* Sevgiyi esirgeme
* Ceza
Baskıcı tavırlar ergende endişe çekinme sorumsuzluk ve bencillik üzere hislere yol açabilir.
TAVİZKAR TAVIR
Çocuk, anne baba üzerinde güç kullanarak istediğini zorla yaptırmak ister.
Çocukların kullandığı prosedürler:
* Tutturma
* His sömürüsü
* Şantaj
* Anne-baba çaresiz kalıp çocuğun isteklerine boyun şayet.
Tavizkar tavır da ergende bencillik, sorumsuzluk, doyumsuzluk üzere davranışlara yol açabilir.
İLGİSİZ TAVIR
Anne baba çocuğun ilgi ve muhtaçlıklarını yok sayar, gereksinimleriyle gereğince ilgilenmez.
İlgisiz tavır yolları:
* Anne baba çocukla kâfi ve kaliteli bağlantı kurmaz.
* Çocuğu yetiştirirken neredeyse hiç sistem kullanmaz.
EHİL TAVIR
Bu tavırlar içinde en sağlıklı tavır ehil tavırdır. Anne baba olumlu ve uygun irtibat ve disiplin metotlarını kullanarak çocuğu yetiştirir.
Ehil tavır prosedürleri:
* Anne-baba-çocuk birbirleri üzerinde güç kullanmazlar.
* Birbirlerinin istek ve gereksinimlerine ilgisiz kalmazlar.
* Anne baba
gücünü çocuğu güçlendirmek ve desteklemek için kullanır.
* Ailedeki herkesin his, niyetleri dinlenir.
* Çocuğun bir birey olduğu kabul edilir.
* Çocuğun sorumluluk alabileceğine sağlam.
* Çocuk sorun çözmeyi öğrenir.
* Kendine ve etrafına güvenir.
* Anne-baba çocuğa uygun hudutlar koyarak çocuğu korur.
* Çocuğa inanç ve dayanak vererek onun kendine olan itimadını artırır.
Ergenle bağlantı
* İrtibat karşılıklı bilgi üretme aktarma ve anlamlandırma sürecidir.
* Ergenlik periyodunda ebeveyn–ergen bağlantısında iletişimi koparmamak ön şarttır.
YETERLİ BİR BAĞLANTI İÇİN…..
Aktif dinleyin:
* Dikkatli dinleyin, dinlediğinizi belirli edin. Bu formda kendisini değerli hissedip kabul edildiği hissini yaşayacaktır.
* Empati kurmaya çalışın.
* Açık ve net cümlelerle sorunu lisana getirin ne yapması gerektiğini söylemeyin.
* Uzun nutuklar yerine kısa konuşmaları tercih edin.
* Dinlerken öbür şeylerle ilgilenmeyin göz teması kurun.
İrtibatta aktif dinlemenin ehemmiyeti:
* Ergenin olumsuz hislerinin kabulünü sağlar.
* Ergenin hislerini tabir etmesine yardımcı olur.
* Yetişkin ile ergen ortasında sıcak bir bağ kurulmasını sağlar.
* Problemlerin çözümlenmesini sağlar.
* Ergenlerin anne babaların kanılarına bedel vermelerine yardımcı olur.
* Ergenin ferdi farkındalık sağlamasına yardımcı olur.
AİLELER ERGENİ NASIL DESTEKLEYEBİLİR?
Çocuklarının yetişkinliğe sağlıklı bir geçiş yapabilmeleri için, ailelerin dikkat etmeleri gereken kimi konular değer taşımaktadır:
* Çocuklara sevgi ve itimat dolu bir mesken ortamı sunmak,
* Çocuklara yaşlarına uygun bağımsızlıklar vermek, özgürlükler tanımak,
* Çocukların kendilerine inanç duyabileceği fırsatlar yaratmak,
* Kazanılması istenen davranışlar için çocuklara örnek ve rehber olmak,
* Hudutlar ve özgürlükleri hakkında çocuğa bilgi vererek, disiplin anlayışı kazandırmak,
* Çocukları ergenlik devri özellikleri hakkında bilgilendirmek,
* Hazırlıklara erken başlamak, çocuklarını ve kendilerini ergenlik periyoduna hazırlamada aileler için en düzgün yoldur.
BU PERİYOTTA ERGENE YAPILABİLECEK EN FAAL YARDIM…….
Onun sevildiğini,anlaşıldığını,kabul edildiğini,fark edildiğini,gerekli olduğunu,önemli olduğunu,ona bağımsızlık ve sorumluluk verildiğini fark ettirebilmektir.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0