ÇOCUKLARDA ZEKA GELİŞİMİ
Zeka zihnin öğrenme, öğrenilenden yararlanabilme, yeni durumlara uyabilme ve yeni tahlil yolları bulabilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma nazaran, zeki insan öğrendiğini kıymetlendiren, yeni durumlara yeni tahliller getirebilen kişidir.
Bebeğin beyin hücreleri, daha döllenmeyi izleyen üçüncü haftadan itibaren gelişmeye başlamaktadır. Beynin fizikî yapısının gelişiminin büyük kısmı bu devirde başlamaktadır.
Yapılan araştırmalar, bebeklerin üç aydan itibaren öğrenmeye ve öğrendiklerini hafızada tutmaya başladıklarını gösteriyor.
ZEKANIN GELİŞİMİNDE 3 DEĞERLİ PERİYOT VARDIR
DOĞUMDAN EVVEL ;
Kalıtımsal ,annenin ruh sıhhati , annenin beslenmesi,
DOĞUM ESNASI;
Sağlıklı bir doğumun gerçekleşmesi,doğum esnasında yaşanan sorunlar örneğin;bebeğin oksijensiz kalması,elden kayıp düşmesi vb.
DOĞUM SONRASI ;
Annenin loğusalığı olumlu formda atlatması,beslenmesi,bebeğini emzirmesi,sevgisi, babanın ilgisi ve şefkati vb.
Çocukların genel olarak davranış özelliklerini anlamak ve onların ruh dünyalarına inmek, onların gelişimini yönlendirmek açısından çok değerlidir. Ebeveynlerin çocuklarına gerçek eğitimi verebilmeleri, gelişim periyotlarının özelliklerini bilmeleriyle başlar.
Çocukta olağan zeka seviyesi olsa bile, gelişim devirlerinde yetersiz uyarana maruz kalması, gerekli eğitim ve öğretimin yetersiz verilmesi, güçlü uyaran içeren ortamların sunulmayışı, ebeveynlerin ilgisinin az olması, davranış yanılgıları nedeniyle varolan kapasitenin kullanılamayışını mümkün kılabilmektedir.Çocukta zeka seviyesi ile ilgili sorun olmamakla birlikte yaşına uygun zeka kapasitesini ortaya koymamasının bir sebebi de ruhsal rahatsızlıklardır. Bunlar çocukluk çağı depresyonları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, özel öğrenme zahmetleri, ahenk zahmetleri vb. . olabilmektedir.
Zeka testleri ile çocuğun zeka seviyesi hesaplanmaktadır. Zeka testleri çocukların yapabilecekleri işlere, marifetlerine, yaşlarına uygun sayı, kelam ve biçim ilgisine dayanılarak hazırlanır.
Alternatif zeka kavramlarına gözatarsak Nöropsikolog Howard GARDNER'in çoklu zeka kuramına nazaran 7 farklı zeka saptanmıştır.
Dilsel zeka (yazarlar, politikacılar)
Mantıksal-matematiksel zeka (bilimadamları felsefeciler, araştırmacılar)
Görsel-mekansal zeka (mimar, denizciler)
Bedensel-kinestetik zeka (sporcular, sanatkarlar, dansçılar)
Müzikal zeka (müzisyenler)
Kişilerarası zeka (öğretmen, satıcı, politikacı)
Benlik zekası (felsefeciler, bilim adamları)
Bu kavrama nazaran zeka yalnızca bilişsel değil, tıpkı vakitte güdüsel ve duygusal faktörlerden kaynaklanır. Örneğin, bir öğrencinin matematik dersinden başarısız olması, birtakım durumlarda öğretmeni sevmemesi yahut utangaçlık hislerinden kaynaklanabilir.
Duygusal Zeka Terimi Birinci Ne Vakit Ortaya Atılmış?
Birinci sefer 1990 yılında Psikolog Peter Salovey ve Psikolog John Mayer tarafından kullanılmış, daha sonra Psikolog Daniel Goleman geliştirmiştir.
DUYGUSAL ZEKA NEDİR ?
Duygusal zeka, kişinin kendi hislerini anlaması, oburlarının hislerine empati beslemesi ve hislerini ömrü zenginleştirecek biçimde düzenleyebilme yetisidir.
Saloyev, Gardner'in şahsî zeka yetenekleri kavramını da kendi temel duygusal zeka tarifinin içine katarak, duygusal zekayı oluşturan yetenekleri 5 ana başlıkta toplamış :
a) ÖZBİLİNÇ
b) HİSLERİ YÖNETİM EDEBİLMEK
c) KENDİNİ HAREKETE GEÇİRMEK
d) OBURLARININ HİSLERİNİ ANLAMAK (EMPATİ
e) İLGİLERİ YÜRÜTEBİLMEK
YÜKSEK EQ LU ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK İÇİN EBEVEYN VE ÖĞRETMENLERE DÜŞEN VAZİFELER NELERDİR ?
Öncelikle gerçek bağlantı. Ebeveynlerin çocuklarıyla empatiye dayalı gerçek bağlantısı kurabilmeleri ve çocuklarına empati kurmayı öğretmeleri gerekiyor. Böylece çocuk, arkadaşları ile de yeterli alakalar kuracak, okulda, konutta, etrafında sevilecek, bağlarında başarılı olacaktır.
Çocuklarına sorumluluk vererek sorumluluk almayı öğretmeleri gereklidir.
Çocuklarını gerekli durumlarda kendi karar vermesi için yüreklendirmeleri,
Olaylara optimist bakmayı öğretmeleri, toplumsal hizmetlere katılmalarını sağlamaları,
Öteki insanlara yardım etmeyi, işbirliğinin ve dürüstlüğün kıymetini vurgulamaları, rastgele bir sıkıntıyla karşılaştıkları vakit sıkıntıyla nasıl baş edeceklerini öğretmeleri,Konuşma yeteneğinin gelişmesi için çocuklarıyla bol bol sohbet etmeleri, davranışlarıyla örnek olmaları gerekiyor.
Unutmamalı ki çocuk, anne-babayı taklit ederek büyür.
Anne Babalara Düşen Misyonlar
Feuerstein, yetersiz öğrenmenin en kıymetli probleminin pasiflik olduğunu vurgular.
Zeka, olguları elde etmek değil olguların nasıl elde edileceğini öğrenmekle gelişir.
Feuerstein'in zekanın zenginleştirilmesiyle ilgili tekliflerinden yola çıkarak, anne babaların şu soruları kendilerine sormaları ve karşılıkların “evet” olması durumunda sahiden çocuklarının gelişimi için uğraş gösterdikeri söylenebilir.
Çocuğunuzun etkinliklerde faal olmasını sağlıyor musunuz?
Öğrenmesi gerekenleri bir çok kere tekrar ediyor musunuz?
Faal araştırma ve keşif için çocuğunuzu cesaretlendiriyor musunuz?
Konutunuzu çocuğunuz için tehlikesiz hale getirdiniz mi?
Çeşitli oyuncak ve nesneleri çocuğunuza sunuyor musunuz?
Onunla daima konuşuyor, bağlantı kuruyor musunuz?
Çocuğunuzun neden-sonuç ortasındaki temas kurabilmesi için ona yardımcı oluyor musunuz?
Çocuğunuz sesler çıkarttığında yahut daha üst yaş kümesinde sizinle konuştuğunda sevecen sözcüklerle yaklaşıyor musunuz?
Bağırmama, fizikî cezalar uygulamamaya ihtimam gösteriyor musunuz?
Çocuğunuzla ilgilendiğinizi ona gösteriyor musunuz?
0-6 ayda bebeğin zihinsel gelişimi
Kendisini ve etrafını gözleri,kulakları, elleri ve ayakları ile keşfeder.
Ortamda kendi hareketlerinden kaynaklanan tesirler yaratmaktan hoşlanır.
Örneğin güldüğünde karşısındakinin de gülmesi üzere.Tanımadığı insanları görünce ağlama, gülümseme vb.Bazı hareketleri taklit etme, daha evvelden yaptığı bir davranışı el tutma,gülümseme üzere o kişiyi tekrar gördüğünde yapma.
7-12 ay bebek
Objelerin ortaya çıkmasına ve kaybolmasına reaksiyon verme.Nesne devamlılığı, örneğin oynadığı topun uzaklaşmasında akabinde bakma,Çekmece, dolap açma,boşaltma,Nesne ilgileri gösterme,tv,kumanda üzere,Resimli kitaplara ilgi duyma,İnsanları, objeleri,oyunları hatırlama ve tekrarlama,
1- 2 yaş çocuğu
Objelerin biçim, renk, ebatlarını kavrama,gruplandırma,İlk sayma hünerleri,
Birinci yaratıcı aktiviteler,kalemle çizim yapma,bir oyuncağı kurma,oyun hamuru yoğurma üzere,
Hayali oyunlar oynar,
3 5 yaş çocuğu
Üçgen,kare,dikdörtgen ,daire üzere formları , temel renkleri bilir,4 yaşta amaca yönelik davranmaya başlar, plan kurar,Nesneleri çeşitlerine nazaran gruplandırabilir.
Canlandırma oyunları oynar.Oyun kurup devam ettirebilir,Basit sayı ve harf oyunları oynayabilir.
Nilüfer Karataş
Çocuk Gelişim Uzmanı
Aile & Hayat Koçu
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0