1-Antibiyotikler nedir?
Antibiyotikler yüzlerce çeşidi olan,vücutta bakteri enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır.Penisilin 1940’larde bulunduğunda bu bir mucize idi çünki o ana kadar beşerler enfeksiyonlardan ölüyordu.Bakteri (ya da mikrop)nin tipine nazaran aktif antibiyotik farklıdır.Enfeksiyonun yerine ve şiddetine nazaran de farklı formları kullanılır.Örn-Ağızdan,damardan,enjeksiyonla,göz ya da kulak damlası olarak ,cilt kremi halinde vs.Antibiyotikler bakteriler içindir.Virüslere bir tesiri yoktur.
2-Antibiyotikler ne vakit ve nasıl kullanılmalı?
Öncelikle mutlaka tabip kontrolünde kullanılmalı.Bence reçetesiz de satılmamalı fakat umarım ülkemizde de bu türlü bir uygulama olacak.Tanı uygun konmalı ve açık olmalı.Yüksek ateş için antibiyotik vermek değil de bakteriye bağlı boğaz enfeksiyonunu tedavi etmek üzere. Şayet antibiyotik verilmesi uygun görülüyorsa uygun ve faal dozlarda ve gereken uzunlukta kullanılmalı.Yarım ve yanlış antibiyotik kullanımı çok sakıncalı.
Antibiyotik direnci değerli bir bahis olduğu için antibiyotik verilecekse en aktif dozajında verilmeli.Örneğin Amerika’da az antibiyotik kullanımı savunuluyor ancak önerilen dozlar yükseltildi.Bakteri direncini aşabilmek için.
3-Çocuklarda antibiyotik ne vakit kullanılmamalı?
Çocuklarda görülen üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının (buna boğaz ve kulak dahil)%80i viral.Yani antibiyotiksiz güzelleşebilir.Tanı şayet ÜSYE (üst teneffüs yolu enfeksiyonlarını tanımlamak için kullanılıyor lakin üsye dediğinizde kulak enfeksiyonu ya da boğaz enfeksiyonu dememiş oluyorsunuz.)ise tedavide antibiyotik endike değil.Bunun tedavisi sıvı,dinlenme ,doğal ilaçlar şayet gerekiyorsa da semptomları giderme.
Yeniden allerjiye bağlı uzamış burun akıntıları öksürükler oluyor.Bunlarda da antibiyotik kullanmaya gerek yok
Kulak iltihapları için de Amerikan Pediatri Akademisininden gelen son bildirgede;Çoğunun virüse bağlı olduğu için çabucak antibiyotik verilmemesi önerildi.Hasta gözükmeyen,çok ateşli olmayan kulak iltihaplarında iki gün bekleme kuralı çıktı.Bu gerçekten de işe yarıyor.
Tekrar boğaz iltihaplarının da %80 e yakını viral.Tanıyı güzel koymak gerekiyor.
3-Koruyucu antibiyotik diye bir şey var mı?
Biz tıp fakültesindeyken o denli bir kavram güya vardı.O biçimde antibiyotik kullanıldığını hatırlıyorum bunun manalı olduğu çok az durum olabilir.Örneğin bağışıklık sistemi âlâ çalışmayan çocuklar ya da memenjit,tüberküloz üzere önemli hastalıklar.Oysa üst teneffüs yolu ile ilgili hastalıklarda bu türlü bir şey yok.Faydadan çok ziyan veriyorsunuz,dirençli bakteri üreterek.
4-Bakteri direnci nedir?Neden olur?
Penisilinden bu yana birçok antibiyotik üretildi.Sürekli yeni antibiyotikler üretmek zorunda kalıyor tıp alemi çünki bakteriler çok akıllı.Antibiyotiklere karşı yeni yeni direnç sistemleri geliştiriyorlar.Toplumlarda antibiyotik kullanımı ne kadar fazla ise bakteri direnci de o kadar fazla oluyor.Özellikle de yanlış ve eksik antibiyotik kullanımı tuz biber ekiyor.
5-Bir enfeksiyonun virüse mi bakteriye mi bağlı olduğu nasıl anlaşılır?Antibiyotikler yanlız bakteri enfeksiyonunda mı kullanılır?
Bunu anlamak için bir sürü bilgi gerekir .Yaş kümesi,bulgular,çevredeki enfeksiyon paterni bu mevzuda yardımcı olur.Bazı bakteri ve virüsleri ayıracak antijen testleri vardır.Zaman vakit bunlar da faydalı olur. En değerli şey elbette hekimin klinik deneyimidir.Etrafta olan virüsler ve bakteriler konusunda bilgi sahibi olmak epeyce işe fayda.Bazı durumlarda bakteri virus ayrımı açık olmayabilir ve tabibin klinik değerlendirmesine nazaran iki gün bekleme seçeneği ya da ampirik (tam teşhis belirli olmadan) antibiyotik seçeneği ortasında karar vermek gerebilir.Virüslere karşı antibiyotikler faal değil.
6-Antibiyotiklerin ziyanı nedir?
Her ilaç fayda ziyan tahlili yaparak verilmeli.Her ilacın potansiyel yan tesiri olduğu üzere antibiyotiklerin de var.Özellikle bağırsak florasına ziyan vermek,fırsatçı mantar enfeksiyonlarına yol açmak en sık yan tesirleri ortasında sayılabilir.Allerjik tepkiler da görülebiliyor.Karaciğer ya da böbrek hasarı olağan kullanımlarda ve evvelden bu organlarda sorunu olmayan çocuklarda görülmüyor.
En kıymetli ziyanı bedendeki doğal mekanizmayı bozarak sindirim sisteminin istikrarını altüst etmesi.Hijyen hipotezine nazaran astım ve allerjik hastalık riskinin artmasında kullanılan fazla antibiyotiklerin de rolü var.
Bir de olağan her antibiyotik kullanımı direnç gelişimi riskini arttırıyor, hem o çocukta hem de toplumda.En değerlisi fayda ziyan tahlilini gerçek yapmak.
7-Türkiyedeki antibiyotik kullanımı nasıl?
Ne yazık ki Türkiye’de antibiyotik kullanım bilgilerimiz çok fazla değil.Yani ne kadar ve hangi sebeple antibiyotik kullanıldığı üzerine objektif bilgimiz çok yok.Ancak birtakım Akdeniz ülkeleri üzere biz de antibiyotik kullanımının kültüre işlemiş olduğu ülkelerden biriyiz bence.
Aman erken tedbir alalım ,Aman hastalığı başından vurmak lazım.Koruyucu bir ilaç yok mu? üzere cümlelerle birçok vakit antibiyotikler kastediliyor. İnsanların pek birden fazla kültürel olarak antibiyotiğe inanıyor ve hatta her soğuk algınlığında antibiyotik kullanılması gerektiğini düşünebiliyor. Hekimden antibiyotik reçetesi olmadan çıkarsa sonlanıyor.Bu olağan çocuklara da yansıyor.İnsanlar reçetesiz antibiyotik kullanabildiği için ne yazık ki pek çok hastalık eczacı kontolünde ya da anne babanın kontolünde yani bilinçsizce tedavi ediliyor.Tabii eğitim ve kültürel seviyeye nazaran değişen bir şey bu lakin tekrar de içimize işlemiş bir antibiyotik alışkanlığı var.
Bizde çok daha fazla data olmalı ve olduğunda antibiyotik kullanımının dramatikliği ortaya çıkacak bence.Antakya’dan bir çalışma bu çalışmaya katılan hastalarda Üst teneffüs yolu enfeksiyonu (tanım gereği viral) tanısı alan hastaların %80 inin antibiyotikle tedavi edildiğini,kulak iltihaplarının ise % 100 ünün antibiyotikle tedavi edildiğini gösteriyordu.
8-Dünyayla kıyasladığımızda durum nasıl?
Amerika’da ve Avrupa’nın bir çok yerinde antibiyotik yanlizca reçete ile satılıyor ve gereksiz antibiyotik kullanımının engellenmesi konusunda çok şuurlu bir gayret var. Avrupa birliğinde ortaokullarda bile antibiyotik direncini öğretmeye başladıklarını okumuştum.Yunanistan ve Portekiz’de reçetesiz antibiyotik satılıyor ve kullanım oranları öteki Avrupa ülkelerine nazaran daha yüksek.Almanya ile komşusu Akdenizli Fransa ortasında bile bariz bir fark var. Fransa’da antibiyotik kullanımı Almanya’ya nazaran çok daha yüksek, natürel antibiyotik direnci de. Almanya’da iki gün bekleme prensibi çok daha fazla uygulanıyor ve sonuç olarak (yayınladıkları datalara göre) birden fazla sefer antibiyotiğe gerek kalmıyor.
8-Antibiyotikler konusunda son olarak neler söylenebilir?
Antibiyotikler asla kullanılmasın demek mümkün değil fakat kıymetli olan tanıyı yeterli koymak ve fayda ziyan tahlilini yanlışsız yapmak.Akılcı antibiyotik kullanımı gerekli.Antibiyotikler konusunda toplum eğitiminin çok yararı olacağına inanıyorum.
Elbette reçetesiz antibiyotik satılmamalı ve eczacılar ve kalfaları antibiyotik asla önermemeli.Hasta muayene etmeden antibiyotik önermek de son derece yanlış.Virüsler güzel tanınmalı ve mümkün olan kaidelerde iki gün bekleme alternatifi değerlendirilmeli.
Önümüz grip mevsimi.
Mesela gribin yani influenzanın gerçek teşhisi ve düzgün takibi bir sürü antibiyotiğin gereksiz yere kullanılmasını engelleyebilir.
Akılcı antibiyotik kullanımı hem çocuklarımızın sıhhati için hem de toplum sıhhati için önemsenmesi gereken bir mevzu
Sevgiyle kalın
Dr. Beril Bayrak Bulucu
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0