* “Babam 69 yaşında, emekli memur. Tam bir entelektüel, pek çok toplumsal aktiviteye katılıyor, günlük spor yapıyor, irtibata açık, pek çok arkadaşı var. Son 2-3 yıldır garip davranışlar sergiliyor, yol kenarına ve çöplere bırakılan inşaat materyalleri, eski eşyaları “boşa gitmesinler, yazık” diyerek toparlayıp meskene getiriyor. Konut eskici pazarına döndü, neredeyse çöp konut oldu. Bu davranışlarına annem tahammül edemiyor, çocukları olarak bizler bir mana veremiyoruz”.
* “ Babam emekli esnaf, vaktini genelde meskende geçiriyordu. Son 1 yıldır uygunsuz cinsel konuşmalar ve latifeler yapıyordu. Geçenlerde 20 yaşındaki kız kardeşim yanında iken televizyondan erotik sinema açtı ve mastürbasyon yaptı. Güya kızı yanında yokmuş, yaptığı olağanmış üzere davrandı, şok olduk, yaptığından ailecek tiksindik”.
* “Annem yıllardır titiz bir bayandı, palavra söyleyenden nefret ederdi. Artık paklığına hiç dikkat etmiyor, gözümüze baka baka palavra söylüyor. Resmen yepisyeni, farklı bir bayan oldu, kişiliği değişti”.
* “Babam mağazamıza geldiğinde daima tetikteyim. Ne vakit kızacağı belirli değil, geçen müşteriye arttan yaklaşıp yumruk attı ve ortada hiçbir sorun yokken bu davranışı yaptı. Mülayim bir insan iken babama ne oldu?”.
* “Annem, 80 yaşındaki babamın kendisini aldattığını ve kendisi uyurken 6. Katta oturan yaşlı komşu teyzeyi gece balkondan meskene aldığını argüman ediyor, muhakkak bunun olamayacağına inandıramıyoruz, ne yapacağımızı şaşırdık”.
Emsal öyküleri dinlediğinizde aklınıza gelmesi gereken: “hasta yakınları beni bunama (demans) konusunda bilgilendiriyor, bunamayı ne kadar hoş tanım ediyorlar” olmalıdır.
Bunamada belirtiler ve bulgular:
* Hasta genel görünümüne karşı aldırmaz, ilgisiz ve savruk olabilir. Uygunsuz kıyafetler giyme (yaz günü kazak giyme vb.), hijyen yetersizliğine bağlı pis kokma (banyo yapmama vb.), düğmelerin düzgün düğmelenmemesi üzere belirtileri gözlemleyebilirsiniz.
* Dingin ve ilgisiz olabileceği üzere taşkınlık yapan sevinçli bir halde de olabilir. Bunaltı (anksiyete) ve çökkünlük (depresyon) eşlik edebilir.
* Duraklayarak konuşabilir, konuşmada bozulma olabilir. Tıpkı mevzuları yahut sözcükleri tekrarlayabilir. Bazen hiç bağlantı kurulamayabilir, size boş gözlerle bakabilir.
* Yalnız kalma, terkedilme, düşme, ölme kaygılarına alınganlık ve şüphecilik eşlik edebilir. “Eşyalarının çalındığını, yabancıların meskene girdiğini, yardımcı bayanın kendisini dövdüğünü, zehirlendiğini, öldürüleceğini” söyleyerek huzursuz ve saldırgan olabilir.
* Genelde şuur açıktır. İleri devirde olan hastalarda şuur sislenmesi, bulanması (deliryum) ortaya çıkabilir.
* Bireyleri, yerleri ve vakti bilemeyebilir. Yeni bilgiler öğrenilemediği için yer değişimleri hastayı olumsuz tesirler. Bizim kültürümüzde hastalar evlatları ortasında dönüşümlü olarak bakılır. Bu hastaya ziyan verir. Her konut ve bakım veren bireyler değiştirildiğinde hasta yeni doğmuş üzere olur, adapte olamaz. Makbul olan yaklaşım; beyninde bilgileri korunan, yılardır yaşadığı kendi konutunda bakımın verilmesidir. Bu yaklaşım hastanın huzursuzluğunu azaltabilir.
* Dikkat dağınıktır, yanlış manaya ve algılamalar olabilir. İleri periyot hastalarda hayal ile gerçek karışabilir (psikotik belirtiler: hezeyanlar ve halüsinasyonlar görülebilir).
* Ağır bellek (hafıza) yitimi olur (unutma). Kaydetme, depolama, yine belleğe çağırma işlevleri bozulur. Yeni bilgiler öğrenilemez, çok kolay hesaplar yapılamaz. En son öğrenilen bilgiler birinci unutulurken geçmiş bilgiler daha sonra unutulur. “Dün konuştuğumuzu hatırlamıyor lakin 50 yıl evvel olmuş olayı hatırlıyor, aslında unutkanlığı yok” üzere yanılgılı değerlendirmeler hasta yakınları tarafından yapılabilir. Yeni kayıtlar olamadığı için konuşmasında daima geçmişteki kıssaları anlatır, konuşmasındaki boşlukları bu öyküler ile doldurur (konfabulasyon-hikâye uydurma). Hatırlamadığı için birebir soruları tekrarlayabilir, yemeğini biraz evvel yediği halde “ne vakit yemek yiyeceğiz?” diye sorabilir.
* Soyut düşünme zayıflar, somut değerlendirmeler yapar. Atasözü, latife, espri ve fıkrayı yorumlayamaz.
* Niyet, davranış ve dürtülerini muhasebe edemez, denetleyemez. Uygunsuz konuşma ve davranışlar sergileyebilir.
* Niyet içeriği yoksullaşır. Hastalık öncesi yaşantısına ve kişilik özelliklerine bağlı olarak kıskançlık, cimrilik, tasa ve saplantılar aşikâr ve ağır olabilir.
* Çok yahut az ahenge, iştah azalması yahut artması, kabızlık görülebilir.
* Kişilik değişimi (titiz iken pasaklı olma) yahut kişilik özelliklerinin abartılı olması ) cimri iken daha cimri olma, aksi iken daha hoşgörüsüz olma) görülebilir.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0