Bilim dünyası uzun yıllardır “bilinç” hakkında araştırmalar yapmaya devam ediyor. Şuurun bir biçimde beyinde bulunduğunu biliyoruz lakin bu husus hakkında bildiklerimiz hala çok yetersiz. İşte artık anlatacağımız ve bilim dünyasında şok yaratan öykü de, bu bilgisizliğimizi ispatlar nitelikte. Şayet şuur beyindeyse, beyninin yüzde 90’ınını kaybetmiş bir adam, nasıl nispeten sağlıklı bir biçimde ömrüne devam edebilir?
Öykümüzün kahramanı Fransa’da yaşayan bir adam ve 2007 yılında bacağındaki ağrı sebebiyle doktora gidiyor…
Bu adamın çocukluğunda da beyin sıvısından kaynaklı sorunlar yaşadığını öğrenen hekimler, beyin taraması yapmaya karar veriyorlar.
Yapılan beyin taramaları sonucunda, 44 yaşındaki bu Fransızın kafatasının çoğunlukla sıvıyla dolu olduğu, asıl beyin dokusunun yalnızca ince bir dış katmanının kaldığı ve beyninin iç kısmının neredeyse büsbütün tükendiği ortaya çıkıyor.
Çocukken beyinde su toplanması nedeniyle ona stent takılmış ama 14 yaşında tekrar çıkarılmış. Ve çıkarılırken de beyin önemli biçimde hasar görmüş.
Hekimler, çocukken de beyninde su toplanması şikayeti yaşayan bu adamın beyninin 30 yıl içinde yavaş yavaş yok olduğunu düşünüyorlar.
Lakin yeniden de bilim, bunu tam manasıyla açıklayamıyor.
Az ölçüdeki beyin dokusuna karşın, adamın rastgele bir zihinsel mahzuru yok. IQ’su düşük(75) lakin bir devlet memuru olarak çalışıyor; evli ve iki çocuk babası.
Bilim insanlarının bu noktada karşılık bulamadığı soru ise şu: Beynin rastgele bir bölgesi hasar gördüğünde, beşerler komalık olurken yahut şuur kaybı yaşarken; bu adam olağan hayatına nasıl devam edebiliyor?
Bilim dünyasına nazaran, bu kaidelerde adamın şuurunu kaybetmesi gerekiyordu.
Brüksel Üniversitesi psikologu Cleeremans, bu durumla ilgili şunları söylüyor: “Beyin, şuur ile birlikte doğmak yerine onu tekrar tekrar öğreniyor.”
Ve şöyle devam ediyor: “Bilinçlilik, tecrübeler üzerinden, yani öğrenmeyle, kendisiyle, dünyayla ve öbür beşerlerle etkileşimi üzerinden elde edilen, beynin kendisi hakkındaki kavramsal olmayan kuramıdır.”
Bu değişik durumla ilgili bilim insanları farklı görüşler öne sürerken, Cleeremans bu fikri birinci kere 2011 yılında yayınlamış ve Haziran 2016’da Buenos Aires’da Bilimsel Bilinçlilik Çalışması Birliği 2016’da mevzu üzerine bir konuşma yapmış bulunuyor.
Cleeremans’a nazaran, bu adamın yalnızca ufak bir beyni kalmış olsa bile, geriye kalan nöronlar, kendileri hakkında bir kuram oluşturabiliyorlar; yani geriye kalan adam, aksiyonlarının farkında.
Buna nazaran beynimiz, sıkıntı durumda kaldığında kendine bir çıkış yolu buluyor. Hasar görse bile kalan nöronlar bir tertip oluşturup bedende oluşabilecek hasarı en aza indirebiliyorlar.
Bu adamın yaşadığı durum aslında şunun ispatı: Beyin, son hücresi kalana kadar gayrete devam ediyor ve vazifesini bırakmıyor.
Bu çok farklı olay, bilim dünyası için çok değerli. Zira beynin bu özelliğinin keşfedilmesi, ileride, birçok hastalığı geri çevirebileceğimiz istikametinde büyük bir umut manasına geliyor.
Pygmalion Tesiri (Beklenti Etkisi), başkanın, sevilen bir yöneticinin, anne-babanın yahut öğretmenin karşısındaki bireyden (çalışan, öğrenci yahut çocuklar) olumlu beklentilerinin olumlu sonuçlar vereceğini yahut performans üzerinde olumlu tesir oluşturacağını açıklayan teoridir.(DEVAMI VAR)
Yani sevdiğimiz şahısların bizden olumlu beklentiye sahip olması, bizim olumlu sonuçlar elde etmemiz üzerinde tesirli olacaktır. “Kendini gerçekleştiren kehanet” ya da “Pygmalion Etkisi”olarak da isimlendirilen bu tesir, kişinin, bir mühlet sonra oburlarının (özellikle rastgele bir yanıyla kendinden üstün gördüğü insanların) ona ait beklentilerine denk düşen davranışlar sergilemesi formunda açıklanabilir. “Amcası benim çocuk çalışkandır, yaramazlık yapmaz, akıllıdır” biçimi beklentiler, çocukta çoklukla olumlu tesirler oluşturur.
Golem Tesiri ise bunun tam karşıtıdır. Sevdiğimiz bireylerin bizden olumsuz beklentileri bizim olumsuz performans sergilememizi sağlayacaktır. “Bu yaştan sonra kilo vermek zor”. “Bak kilo veremiyorsun” diyerek üzerimizde oluşturdukları tesir Golem Tesiridir. Bu tüm olumsuz tesirler bizde olumsuz performansın oluşmasına neden olacaktır. Anne-babanın çocuğuna “amcası benim çocuk yaramazdır, hiç yerinde durmaz” biçimindeki tabiri çocuk üzerinde Golem Tesiri oluşturur ve çocuğun yaramazlaşma eğilimi artar.
Sosyolog Robert Merton, beklenti tesirini; “Bir durumun yanlış tanımlanması, yanlışı gerçek hale getiren yeni bir davranışa yol açar” saptamasıyla değerlendirmiştir.
Kısaca özetlemek gerekirse bizi seven bireylere ait olarak olumlu ya da olumsuz beklentilerimiz, onların elde edeceği sonuçlar üzerinde tesirlidir. Bu tesire Pygmalion yahut Golem Tesiri denilmektedir. Her iki teoride işyerinde, okulda, konutta yahut toplumsal hayatta geçerli olan teorilerdir. Bu beklentiler kelamlı olabileceği üzere davranışlarla da ortaya konulabilir.
NELER YAPILABİLİR?
Kısaca karşımızdaki insanları cesaretlendirici, olumlu manada cesaretlendirici konuşmalar yapmalı yahut davranışlar sergilemeliyiz. Şayet yapabileceğine inanıyorsak.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0