Genel nedenlere bakarsak;
Yanlış beslenme; İşlenmiş şekerler, işlenmiş eserler, yüksek oranda hayvansal besin, alkol tüketiminin çok olması ve beslenmemizde taze zerzevat, meyvelerin az olması besin intoleransına yol açabilir. Bu şekil bir yanlış beslenme bağırsak, kan bariyerini bozabilir, proteinlerin kana geçmesine neden olabilir. Buna da cevap olarak antikorlar üretilir bedende dolasan ve lenf nodları tıkanabilir. Bunun sonucunda birçok kronik hastalığın yeri oluşmuş olur.
Tıpkı besinlerin bilhassa glüten üzere alerjen olabilen besinlerin çok ağır ve sık tüketilmesi de bağırsaklarda gerilimse yol açarak intolerans tablosuna yol açabilir.
Yaşlanmak; Yaşlandıkça sindirim sistemindeki kimi besinleri sindiren enzimler azalabilir (örneğin, laktoz intoleransında laktaz azalması gibi)
Kronik toksisite bağırsak duvarını ve florasını etkileyerek ayrıyeten mide asidi ve enzimlerine tesir ederek (ve daha birçok mekanizmaya) intolerans tablosuna neden olabilir.
Kronik gerilim; Daima gerilime maruz kalmak mide enzimlerinden başlayarak tüm sindirim sisteminizi etkileyen bir tablodur.
***Sürekli sizlerle paylaştığım üzere besin intoleransları birçok hastalığın altında bulunmaktadır. Besin intoleransları “LEAKY GUT” yani geçirgen bağırsakla hayli ilişkilidir. Uzun periyodik besin intoleranslarına maruz kalmak geçirgen bağırsağa neden olacak ve bu da inflamasyonun daha da büyümesine neden olacaktır. Geçirgen bağırsak ile kana gecen proteinler immün tepkileri uyaracaktır ve oto immün durumlar bile oluşabilir. Hatta oto immünite patogenizinde temelde bu adımlar vardır.
BESİN İNTOLERANSLARI İLE TEMASLI OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN HASTALIKLAR
Egzama
Akne
Migren
Sedef hastalığı
Astım
Baş ağrıları
Kilo alma
His durum problemleri, anksiyete, depresyon
İrritabl bağırsak sendromu
Hiperaktivite
Öğrenme zorlukları
Eklem ağrıları
İnsomnia
Kulak enfeksiyonları
Sinüzit
Çocuklarda yatak ıslatma
Post nazal akıntı
Fibromiyalji
Kronik yorgunluk
Oto immün hastalıklar
Bu hastalıklar kontağı çalışmalarla ortaya konulmuş hastalıklardır ancak bütüncül bir doktor olarak kronik her hastalığın altında bir besin intolerans tablosu bulunabilir diye düşünüp hastayı ona nazaran değerlendirmenin ehemmiyetini vurgulamak istiyorum.
EN SIK GÖRÜLEN BESİN İNTOLERANSLARI
Süt ve süt eserleri
Gluten
Yumurta
Maya-aminler
Soya
Fıstık-fındık-badem, ceviz, kaju
Kabuklu deniz eserleri
Kafein
Salisilatlar
Foodmaps
Yapay Früktoz içerikli besinler
Aspartam
Msg (monosodyumglutamat )
Besin boyaları
Sülfitler
***Listede fark ettiğiniz üzere en sık besin alerjileri yapan besinler ile en sık besin intoleransları yapan besinler neredeyse büsbütün tıpkı, bu yüzden de alerji mi intolerans mı saptamak için beslemenizde düzgün bir detektif olmanız gerekecek. İntoleranslar sindirim sistemini ve alttaki meseleleri tedavi ettikten sonra yok olabilir lakin alerjiler hayatınız boyunca sizinle bir arada. Cevabınızın şiddeti azalabilir fakat bu besinlerin alerji cevabı oluşturduğunu düşünüyorsanız hayatınızdan çıkarmakta yarar var.
Bu intolerans tablolarını biraz detaylı açıklamak gerekirse;
***Süt eserlerindeki karşılık daha çok sütte görülmekle birlikte süt eserleri yani peynir, yoğurt, kefir üzere besinlerde da görülebilir. Temel nedeni sütün içerisindeki laktoz şekerini bedende sindiren laktaz enzimindeki sorunlardır(eksiklik, işlev bozukluğu ). Dünyadaki insanların %65’inin laktozu sindirmekte problemleri olduğu düşünülmektedir. Bu önemli bir sayıdır. Laktoz ölçüsü süt fermente edildikçe epeyce azalır yani peynir ve yoğurt ya da kefire dönüştükçe ancak yeniden de büsbütün yok olmaz. Ayrıyeten laktoz dışında süt içerisinde bulunan kimi protein yapıları da intolerans tablosu oluşturabilir ve bu protein yapıları fermente edilmek ile kaybolmazlar. Yani kimi bireyler hayatlarından yalnızca sütü çıkararak rahat etseler de birçok kişinin süt eserlerinin tamamına karsı intoleransı oluşabilir. Bilhassa oto immün hastalıkları bulunan tüm bireylere süt eserlerinin her türlüsünü hayatlarından çıkarmasını önermekteyim.
***Gluten arpa buğday üzere tahıllarda bulunan bir proteindir. Gluten intoleransı karsımıza birinci çölyak hastalığı ile çıkmıştır. Çölyakta glutene karsı oto immün bir cevap vardır. Son yıllarda artık net ortaya konuldu ki çöl yak dışında da glüten de intoleransa sebep olabilir. Hatta bilgiler çölyak olmayan gluten intoleransının dünyada %15’leri bulan sayılara sahip olduğunu savunuyor. Otoimmün bir hastalığınız var ise glutenden büsbütün uzak durmanızda yarar var.
***Yumurta intoleransı da toplumda sık görülmektedir ve en sık şişkinlik şikâyetleri ile karsımıza çıkar. Bilhassa yumurta beyazına karsı cevap daha yüksektir. Yumurta tüketiminin temel sorunu daha çok yumurtayı çok ve sık tüketmekle alakalıdır. Basta bir süre kesip sonra haftada birkaç gün kullanım formunda sokulduğunda genelde cevap oluşturmaz.
***Maya intoleransının altında aslında bedenin aminlere karşı cevabı vardır. Aminler bakteriler tarafından üretilen; fermantasyon ve besinlerin uzun mühlet beklemeleri sonucu oluşan proteinlerdir. Bunlardan biri de sizlerin de çok sık duyduğu histamindir. Histamin bedende bağışıklık sisteminde, hudut siteminde ve sindirim sisteminde misyon alan bir yapıdır. Alerjenlere karşı inflamatuar bir cevap oluşumunda vazife alır; Bu da kasıntılara, hapşırmalara neden olur. Histamin sağlıklı şahıslarda yani intoleransı olmayan şahıslarda çarçabuk metabolize olur. Lakin “diamin oksidaz (DAO ) ve n-metil transferaz “ eksikliğinde ve işlevsel bozukluğunda ki bu enzimler histamini yıkıp ortadan kaldıran enzimlerdir; histamin ortamda birikir ve intolerans karşılıklarının oluşmasına ve artmasına neden olur. Ayrıyeten kronik inflamasyonu tetikler. Histamin dışında mayalanma sürecinde oluşan diğer yapılar da şahıslarda intolerans cevabını uyarabilir. O yüzden mayalı eserlere hayli dikkat etmek gereklidir ki birden fazla mayalı eser sağlıklı da olsa dikkatli yaklaşılmalıdır. Klinikte o kadar sık maya intoleransı ile karşılaşmaktayım ki, hatta gözlemlerime nazaran ve birçok uzman görüşe nazaran toplumda hayli ağır bir maya intoleransı olduğunu söylemeliyim.
***Soya protein yapısı nedeniyle hem alerji hem de intolerans oluşturabilir. Alerjiler genelde çocuklarda görülmektedir. Soya eserlerine karsı benim itimadım GMO yani genetiği modifiye edilmiş eserler olması nedeniyle çok yok. Genel olarak soya eserleri tüketmenizi bilhassa önermem.
***Çiğ kuruyemişler sıklıkla alerji ve intolerans yapabilir. Fıstık alerjisi üzere durumlar hayati tehlike bile oluşturabilir anafilaksiye neden olarak. Toplumun ortalama %1inde alerji görülmektedir. İntolerans hakkında net bir veri yoktur. Fakat hastalarıma da söylediğim üzere bu besinleri tüketirken kendinizi yakından takip ediniz.
***Kabuklu deniz eserleri alerji olarak oranları %5lere kadar çıkmaktadır. İntolerans sıklığı ile alakalı net bir veri yoktur. Genelde sindirim sistemlerindeki enzimleri sorun olan hastalarda daha çok intolerans olarak karsıma çıkmaktadır. Genelde alerji tablosu değilse sindirim toparlandığında şikâyetler de geçmektedir. Lakin alerji durumu hayati tehlike yaratabilir dikkatli olunuz.
***Kafein adenozin reseptörünü bloke ederek tesir eden uyarıcı bir kimyasaldır. Kahvede, yeşil çayda, güç içeceklerinde vb. bulunur. Toplumda birden fazla insan kafeini belli oranl
ara kadar rahatça sindirip metabolize edebilmektedir lakin neredeyse toplumun yarısında ise intolerans görülmektedir. Bunun nedeninin kimi insanlarda olan kafeini metabolize etmekteki genetik bir defekt olduğu düşünülmektedir ve kimi çalışmalarla da ortaya konulmuştur. Yani kafeini sindiremiyor ya da kafeine karsı semptomlar yasıyorsanız genetik olarak kafeine intoleransınız olabilir.
***Salisiltlar bitkiler tarafından çevresel böceklere ve toksinlere karsı kendilerini korumak emelli üretilen bir kimyasaldır. Yani bitkiler böcekler gelip onlara ziyan vermesin diye salislat üretip kendilerini koruyorlar. Salisilatlar antiinflamtuar casuslardır ve birçok besinde bulunabilir meyve, zerzevat, bal, çaylar, kahve, kuruyemişler, baharatlar üzere. Salisilatlar tıpkı vakitte kimyasal olarak kimi besinlerde esirgeyici olarak kullanılabilir, birtakım ilaçlarda olabilir. Salisilatların yüksek oranda tüketilmesi genelde intolerans tablosuna neden olur ve salisilat içeren besinleri hayatımızdan büsbütün çıkarmak imkansızdır. Zira birçok bitkisel kaynakta mevcutlar. Lakin ağır oranda salisilat içeren besinleri hayatımızdan çıkararak eliminasyon ile tesirlerini gözlemleyebilir; mesela salisilat içeren ilaçlar, kahve, baharatlar, portakal, üzüm üzere.
***Foodmaps; Fermente olabilen oligosakkarit ve disakkaritlerdir, monosakkarit, poliollerdir. Bunlar karbonhidrat çeşitleridir ve bedende bağırsaklarda çok kolay fermente olabilirler. foodmap intoleransında bağırsaklar bu karbonhidratları sindirmekte zorlanır ve sonuç olarak emilmesinde de zorluk yaşanır. Sonrasında bağırsak florasındak bakteriler bunları çarçabuk fermente edebilirler. Bu fermentayon sonucunda da gaz ve şişkinlik oluşur karında.
Bu üslup hastalarda low foodmap diyeti yapılabilir. Yalnız bu diyetin kısa periyodik yapılması değerlidir zira uzun vadede bu biçimde beslenme bağırsak florasını olumsuz etkilemektedir.
***Yapay früktoz içerikli besinler kola, meyve suları, paketli besinler içerisinde bulunan yapay früktoz şekerinin malabsorbsiyonu halinde görülür. Önemli olarak kronik hastalıklarla da ilişkilidir. Früktoz malabsorbsiyonunda früktoz kana emilemez ve bağırsak bakterileri tarafından fermente edilir. Ve bağırsak meselelerine neden olur.
***Aspartam bir tatlandırıcı olarak birçok paket eserin içinde bulunmaktadır. Aspartam intoleransı bulunan bireyler ile anksiyete ve depresyon üzere hastalıklar ortasında irtibat kurulmuştur. Her biçimde beslenmenizden büsbütün çıkarılması gerekir
***MSG (monosodyumglutamat) besinlere tat vermek emelli ve tatlandırıcıların baharatların tesirini arttırmak gayeli kullanılan bir kimyasaldır. Birçok hastalıkla kontağı vardır. İntolerans oluşturan kimyasallardan birisidir. Her biçimde beslenmeden büsbütün çıkarılması gerekmektedir.
***Gıda boyaları birçok besin boyasının insanlarda hassasiyet ve semptom oluşturduğu gösterilmiştir.
***Sülfitler birçok ilaç ve paketli besinde kollayıcı olarak kullanılan kimyasallardır. Kurutulmuş meyvelere, şaraplara kadar birçok besine eklenebilir. Beklemiş peynirlerde doğal olarak resen oluşur. Birçok kişinin sülfitlere karsı hassasiyeti bulunmaktadır. Sülfitler genel olarak solunumsal tepkiler verseler de birçok intolerans semptomuna neden olabilirler.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0