ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ
Hemen çabucak hepimizin karşılaştığı bir durumdur özgüven eksikliği.
Bir çok anne-baba çocuğunun çok pasif olduğundan diğerleriyle konuşmaya çekindiğinden yakınır, kimi öğretmen birtakım öğrencilerinin derste parmak kaldırmaya çekinmesinden bahseder, kimi çalışan işverenine karşı kendisini daima hatalı hissettiğini işinde başarılı olmadığını söyler, birtakım bireyler ise sosyalleşememek ile ilgili birtakım sorunlar yaşar. Tüm bu durumlar ve daha fazlası özgüven eksikliğinin bir işareti olabilir. Bu yazımızda özgüven eksikliğinin nedenleri, özgüven eksikliği yaşayan bireylerin neler hissettiği, fikir kalıpları ve özgüven eksikliği ile başetme yolları üzerine konuşacağız.
Özgüven Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir?
Beşerler yaşamış olduğu denyimlerden iletiler alırlar ve almış oldukları bu iletiler fikir sistemini oluşturur. Örneğin yapmış olduğu bir davranış sonucunda olumlu sonuç alan bir kişi bu durumla ilgili olumlu bir niyet yapısı geliştirir lakin olumsuz bir sonuç alan bir kişi ise olumsuz bir fikir sistemi geliştirir.
Bu fikir sistemi geliştirme durumunu özgüven eksikliği ile bağdaştırdığımızda ise ilk çocukluk periyodu tecrübelerimizin tesirini göreceğiz. O denli ki bu periyotta oluşturmuş olduğumuz niyet kalıpları sonraki devirlerimizde bizi takip etmekte ve kurduğumuz yeni niyet kalıplarına istikamet vermektedir.
Çocukluk periyodunda ebeveylerin anne-babalık vazifelerini yerine getirmemesi veya anne-babanın çocuğunu redetmesi, çocukluk periyodunda istismara uğramış olmak, yaş prestiji ile muhtaçlık duyulan arkadaş kümesine dahil olamamak, etraftaki insanların olumsuz tavırlarına maruz kalmak, başka beşerler tarafından önyargılı davranılan bir aile yahut toplumsal kümeye dahil olmak, dahil olduğu aile yahut toplumsal küme tarafından dışlanıyor olmak, sevgi, şefkat, ilgi üzere hislerin eksikliğini yaşamak üzere durumlar özgüven eksikliğinin temellerini atmaktadır.
Geçmiş Hayattaki Tecrübeler
Geçmiş, hayatımızdaki kıymetli insanların bizlerle olduğu, onların bizi değerlendirdiği, yargıladığı, eleştirdiği , diğerleriyle karşılaştırdığı anlarla dolu bir vakit dilimidir. Bizler tüm bu bilgileri zihnimizde taşırız. Özgüven eksikliği yaşayan şahıslarda zihinlerinde taşıdıkları bu karşılaştırma ve yargılar ile birebir bu şahıslar üzere kendilerini yargılamaya ve karşılaştırmaya devam ederler. Örneğin oğlunun daima maharetsiz ve işe yaramaz biri olduğunu söyleyen bir babanın oğlu muhtemelen ömrü boyunca yaptığı yanılgılarda kendisini babası üzere suçlayacak, kendi kendine işe yaramaz ve maharetsiz olduğunu hatırlatacaktır.
Böyle bir durum negatif bir şahsî algı oluştur ve özgüven eksikliğinin altında yatan temel niyet formlarını oluşturur.
Geçmiş ile ilgili diğer bir bahis ise çocukluk devrinde gelişmiş olan bu negatif niyet formlarının çocuksu bir bakış açısıyla gelişmesidir. Çocukluk devrinde tecrübelenmiş olan olumsuz bir sonuç çocuksu bir bakış açısyla yanlış algılanıp, yanlış değerlendirildiği için yanlış değerlendirilmiş tecrübeleri bize gerçekmiş üzere algılatabilir.Ve bizler yanlışlı algıları bugünümüze taşıyarak birebir sonuca ulaşacağımız fikriyle özgüven eksikliği yaşıyor olabiliriz. Bu niyetler tahminen yaşanmış olduğu periyoda uygun olabilir fakat şuan bize yardımcı olmuyor ve zihnimiz tarafından misal durumlar eskileriyle ilişkilendiriyor.
Önyargılarımız
Geçmiş yaşantımızdan elde etmiş olduğumuz olumsuz tecrübeler ve bunlara bağlı gelişen olumsuz fikirler vakitle kalıplaşarak sorgulanmaksızın kabul edilen önyargılara dönüşebilir.
Bu durumda iki süreç ortaya çıkar;
1) Kişi kendi negatif niyetine uygun olan her türlü niyet ve tecrübesi göz önünde bulundururken, bu niyete karşıt düşen ve bu fikrin işlevsizliğini ispat eden her türlü fikir ve sonucu görmezden gelir.
2)Kişi deneyimlediği durum olumlu sonuçlansa dahi bu durumu çarpıtarak olumsuz bir sonuç elde edeceği kanısına bağlı kalır. Örneğin bir kişi arkadaşı tarafından görünüşü ile ilgili övgü aldığında ‘Bu yanlışsız değil beni yeterli hissettirmek için bu türlü söylüyor’ diye düşünebilir.
Özgüven eksikliği sürecinde geçmiş yaşantımızdaki tecrübelerimiz ile önyargılarımız işbirliği yaparak beklediğimiz olumsuz sonuçlara dikkatimizi çeker, olumsuz durumların birebir şartlarda daima var olacağına bizi inandırarak bizleri geri planda fiyat. Bu durumda kişi asıl gerçeği göremez ve kendi zihninde kurduğu temelsiz sonuçlara dayanarak kendisini yargılar.
Ömür Kuralları
Geçmiş yaşantımızdaki tecrübelerimiz yaşamsal zorluklarla başedebilmemiz için kurallar oluşturur. Zihin geçmişteki olumsuz tecrübesi haklı ve her vakit birebiri olacak biçiminde kodladığı için kişi buna nazaran kural oluşturacak. Mesela ‘başarısız olmaktansa hiç denememek daha iyidir’ üzere bir hayat düsturu olan bir kişi attığı her adımda olumsuz sonuç elde edeceğine inanadığından ötürü asla yeni bir adım atmayacaktır. Böylelikle geçmişten gelen fikirlerini pekiştirecektir.
ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ YAŞAYAN BİREYLER NASIL HİSSEDER ?
Özgüven eksikliği yaşayan bireyler ekseriyetle endişe ve korku içindedirler. kendilerinde bir sorun olduğunu düşünürler ve öteki insanların daima onları izlediği, kendilerininde daima aptalca şeyler yaptıkları inancındadırlar.
Kendilerinin kıymetsiz olduğu ve sevilmeye layık olmadıkları düşüncesindelerdir. Bu fikirlerle kendilerini utanmış,küçümsenmiş,depresif ve çaresiz hissedebilirler.
Sosyalleşmekte zorluk yaşarlar. Bu şahıslar oburlarının kendileriyle dalga geçeceği, reddedilecekleri, kendilerine hürmet duyulmayacağı ve başka bireylerin kendisinden daha üstün olduğu fikrindedir. Bu nedenle zihinlerindeki bu fikirlerin gerçekleşmesini sağlayacak bulgular ararlar. Hayli kırılgan ve hassas hislere sahiptirler. Zihinlerindeki bu negatif niyetlerden dolayıda toplumsal ortamlara girmekten çekinirler.
Özgüven eksikliği yaşayan şahısların deneyim ettiği bir başka his ise kendilerini daima eksik hissetmeleridir. Kendilerini daima öbürleri ile kıyaslarlar ve kendi eksik istikametlerine odaklanırlar.
Duygularını paylaşmak istemezler. Reddedilmekten yahut diğerlerini üzmekten korktukları için hislerini bastırabilirler. Bu nedenlede pasif kalmayı tercih ederler.
Genel olarak baktığımızda özgüve eksikliği geçmişimizden ve çocukluk deneyimlerimizden başlayarak gelişen fikir kalıplarımızın, önyargılarımızın ve ömür kaidelerimizin bir sonucu olarak bugünümüzde varlığını sürdürmeye devam ediyor. Varlığı ile bizleri yorucu his ve durumlarla karşı karşıya bırakıyor. Ömür kalitemizi azaltıyor.
Peki özgüven eksikliği ile nasıl başedebiliriz ?
Bu süreci ağır ve yaşamsal aktivitelerimizi işlevsizleştirecek bir halde deneyimliyorsak bir uzman yardımına başvurmamız süreci daha verimli atlatabilmemiz açısından yararlı olacaktır.
Bunun dışında bu süreci aşabilmek için ;
1) Kendinize karşı yönelttiğimiz eleştirel kanıları tekrar kıymetlendirebiliriz. Bu eleştirel fikirler sahiden bize mi ilişkin yoksa diğeri tarafından bize yöneltilmiş bir fikir mi ?
2)Becerilerimize ve başarılarımıza odaklanarak kendinize karşı geliştirmiş olduğunuz önyargılarımızı kırabiliriz.
3)Bizi daima birebir olumsuz döngü içerisinde tutatan ömür kaidelerimizi değiştirebiliriz. Zira tıpkı dav
ranışlarla birebir sonuçlara ulaşacağımız bir gerçek.
4)Geçmiş tecrübelerimizi yine değerlendirip bugünle ortasındaki farkı keşfedebiliriz.
Unutmayalım;
Kendisiyle savaşan insan pahalı insandır. (Jackson Brown)
Artık ise olumsuz niyetlerimizle savaşma vakti…
Aile Danışmanı Psikolog
Büşra Epözdemir
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0