Başınıza sert bir darbe aldığınızda, beyin ile kafatası ortasındaki hareket farkı şiddet yaratır ve bu da travmatik beyin hasarıyla sonuçlanır (TBH). Frontal ve temporal bölgeler çürüklere ve eziklere karşı daha hassastır. Darbe anındaki ziyana ek olarak, beynin kafatasına çarpıp geri gelmesinden kaynaklanan bir zedelenme meydana gelir ve ileride de bir soruna neden olabilir. Beyaz ve gri unsur ortasındaki sondaki bozulma aksonal kırılmalara neden olabilir.
Organik Beyin Sendromu terimi ya da DSM-IV’de söz edildiği üzere çarpma sonucu olan bozukluklar terimi, 12 ay ve daha sonrasında bazen de hasardan yıllar sonra süren rezidüel semptomların (kalıntı belirtiler) sınıflandırılması açısından tanımlanmıştır. Hafif baş travmaları her ne kadar tehlikesiz olarak düşünülse de, insanların değerli bir kısmı, MRI ve CT taramalarda herhangibir anormallik görünmese de haftalar ya da aylar bazen de hasardan yıllar sonra süren şikayetler rapor etmişlerdir.
Organik Beyin Sendromundaki sorunların özü, Dikkat Eksikliği, Ahenk Zorluğu ve Ruhdurumu Bozukluklarıdır. Buna ek olarak bu sorunlardan yakınanlar sık sık, hafıza ve sosyalizasyon sorunları, sık sık başağrıları ve kişilik değişiklikleri rapor etmişlerdir.
Hastalar;
Dikkat Eksikliği, zihinsel kuvveti koruma etmekte zorluk.
Yorgunluk, bitkinlik
Dürtüsellik, sonluluk
Çabuk hayal kırıklığına uğrama
Mizaç patlamaları ve ruhdurumu değişiklikleri
Öğrenme ve Hafıza sorunları
Planlamada ve sorun çözmede bozulma
İnatçılık, sabit niyet
İnisiyatif alamama
Niyet ve hareket ortasında bozulma
Bağlantı zorlukları
Toplumsal olarak uygunsuz davranışlar sergileme
İçgörünün olmaması ve “ben” odaklı olma
Kendi farkındalığında sorun yaşama
İstikrarda bozulma
Baş dönmesi ve baş ağrıları
Kişilik değişimlerinden şikayetçidir.
Bu kronik semptomlara karşın, CT scan ve MRI üzere sık kullanılan klasik imajlı testlerde, beyinde anormallik olduğuna dair rastgele bir delil olmayabilir. Sonuç olarak bu kişi “öfkeli, çabuk kızan” ya da duygudurumu sorunu ve/veya öfke sorunu yaşayan bir kişi olarak ya da kişilik bozukluğu yahut ruhsal bir sorunu var diye sınıflandırılabilir.
ORGANİK BEYİN SENDROMUNUN KIYMETLENDİRİLMESİ
KANTİTATİF EEG (QEEG)
QEEG, beyindeki elektriksel aktivitenin istatistiksel değerlendirilmesidir. Emprik, objektif ve hafif travmatik beyin hasarı ve organik beyin sendromu (kafa travması) ile ilintili beyin fonksiyon bozukluğunun çeşitli nörofizyolojik patternlerinde yüksek oranda bir hassasiyetle teşhis ve ayırt etme özelliği gösterildiği için, Organik Beyin Sendromunun değerlendirmesinde bilhassa uygundur.
Yakın vakitte yayınlanmış bilimsel literatür çalışmalarının tekrar gözden geçirilmesinde, QEEG’nin başka görsel tekniklere kıyasla hafif travmatik beyin hasarı ve organik beyin sendromu (kafa travması) ile ilintili beyin fonksiyon bozukluğunun tespitinde çok daha başarılı olduğunu teyit etmektedir.
Beyin Hasarı mümkünlük indeksi, istatistiksel olasılıkla şahısta hafif travmatik beyin hasarı olup olmadığını söyler. Organik beyin sendromuna bağlı belirtilerin organik temelli olduğuna dair sonucu destekleyen ilave ispatlar da verir. 1990 yılından beri QEEG ile ilgili 34.000’den fazla araştırma yayınlanmıştır. Bu araştırmalarda herhangibir olumsuz sonuç alınmamıştır. QEEG’nin klinikte kullanımı ile ilgili bir tek olumsuz kritik alan araştırma 1997 yılında Nöroloji Akademisinden Newer tarafından yayınlanmıştır.
O araştırmada belirtilen niyetler, Klinik EEG ve Klinik Nörobilim Birliği tarafından meçhul ve sadece kuşkuya dayalı ve destekleyici deliller olmadığı gerekçesiyle itimat edilmedi ve etraflı bir formda yine gözden geçirilmesi dahi yapılmadan çürütüldü.
DİKKAT DEĞİŞKENLERİ TESTİ (T.O.V.A)
Dikkat Değişkenleri testi (T.O.V.A) bilgisayar aracılığıyla yapılan kesintisiz performans testidir. Teste katılanların, ellerindeki düğmeye bilgisayarda gayesi gördükleri vakit basmaları , maksadı görmedikleri vakit da kendilerini tutmaları istenilen bir testtir. Puanlar, standardize puanlamalar çıkarabilmesi için uygun yaşa nazaran karşılaştırılır ve dikkatin dört değişkenine nazaran yararlı ve objektif bilgi verir.
* Dikkat ve konsantre olabilme ve zihinsel uğraşı koruma etmek
* Dürtü denetimi
* Tepki vakti
* İlginin öteki tarafa kayması (yanıtlarda değişkenlik)
T.O.V.A ,dikkat sistemindeki bozulmanın derecesini ölçen, objektif, başlı başına ve emprik bir ölçümdür.
ORGANİK BEYİN SENDROMU (KAFA TRAVMASI) TEDAVİSİ
Klinik EEG ve Nörobilim mecmuasının 2004 yılı Ekim sayısındaki araştırma, QEEG’nin, organik beyin sendromunun değerlendirilmesinde en hassas görsel araç olduğu ve Nöroterapinin de organik beyin sendromunda en ümit verici tedavi olduğu sonucuna varmıştır.
İLAÇ, DANIŞMANLIK VE KOGNİTİF TERAPİ
İlaç, süreksiz olarak problemlere yardım edebilir ve danışmanlık birtakım insanlara dürtü ve öfke denetimini anlamalarında yardımcı olabilir. Lakin literatürde, ilacın yahut kognitif terapinin, organik beyin sendromunda bilişsel sorunları yahut konsantrasyonu tesirli bir formda güzelleştirdiğine dair herhangibir delil yoktur.
NÖROTERAPİ
Dikkat sorunu ve hafif travmatik beyin hasarı olan bireylerde yavaş beyin dalgası aktivitesi ve koherans anormallikleri daha fazladır. Nöroterapi (EEG Biofeedback) operant koşullanma metoduyla hastalara, beyin dalgası aktivitesinde daha fazla olağan patternler üretmeleri için görsel / işitsel mükafatlar verilir. 1970’li yıllardan beri çalışmalar gösteriyor ki, nöroterapi ile hastalar disfonksiyonel beyin dalgası paternlerini normalize ederek beyinlerinde olağan işlevin gelişmesine yardımcı olmayı öğrenebilirler. Nöroterapideki en son gelişme de düzeltilmesi gereken spesifik beyin dalgası paternlerini QEEG kullanımıyla tespit edebilmektir.
Nöroterapi birebir vakitte organik beyin sendromu olmayan bireylerde zihinsel performansı artırmak ve konsantrasyonu geliştirmek için de kullanılabilir
3D (ÜÇ BOYUTLU) BRAIN MAPPING (BEYİN HARİTALAMASI)
Üç boyutlu beyin haritalama tekniği birinci kere 1994’te uygulanmıştır. Psikiyatrik hastalıklarda 3D (üç boyutlu) Beyin Görüntüleme Teknikleri son yıllarda giderek değer kazanmaktadır.
3D Beyin Haritalaması evvel EEG çekimi ile başlar. Daha sonra QEEG (Kantitatif EEG) programı ile beynin 1-40 Hz aralığında yer alan beyin dalgaları tahlil edilir. Program, yakınması olmayan ve nöropsikiyatrik testleri olağan sonuç veren bireylerin yer aldığı bir veritabanı ile çekimi yapılan kişinin datalarını karşılaştırır.
Beynin dalga frekansları ölçülür ve akabinde 3D Beyin Haritalama uygulamasına geçilir. Hudut hücrelerinin aktivitesi ve hudut mesajları S-LORETA ile üç boyutlu olarak görüntülenir. Bu çekimlerin bir ortada yapılması hem EEG hem MEG (Magnetoensefalaografi) imkanı sağlarken hem de 3D Beyin Haritalama manzaraları elde edilir.
3D Beyin Haritalama (Brain Mapping), beynin manzarasını verirken, beynin çalışma özelliklerini, kanlanmasını, kan akımını, simetrisini, beynin bozulmuş işlevlerini ve işlevi bozulmuş beyin alanlarını 3D (üç boyutlu) olarak tahlil eder.
Çocuklarda 3D Beyin Haritalama tekniğinin kullanıldığı alanlar, öncelikle Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Disleksi, Gelişim Gerilikleri, Otizm, Asperg
er Sendromu olmakla birlikte, bu uygulama giderek daha fazla teşhiste kullanılmaya başlanmıştır.
Gençlerde ve yetişkinlerde görülen nöropsikiyatrik hastalıklardan bilhassa Depresyon, Panik Atak, Uyuşturucu Kullanımı, Anoreksiya ve Bulimia Nervosa, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Şizofreni, Bipolar Bozukluk, Alzheimer Hastalığı, Demanslar, Anevrizmalar, Baş Travmaları, Beyin Kanamaları ve İnmelerde 3D Beyin Haritalama son derece aydınlatıci bir kıymetlendirme sistemidir.
3D Beyin Haritalama Sistemi “tanı koyma, tanıyı güçlendirme, tedavi sonuçlarını ölçme ve değerlendirmede” şu anda elimizde bulunan gelişmiş teknolojik yollardan birisidir. Pek çok psikiyatrik hastalıkta tedavi öncesi ve sonrası 3D imgeler karsılaştırılır ve tedavi sonuçları kantitatif olarak kıymetlendirilebilir. Böylelikle ruhsal hastalıklarda uygun tedaviyi seçme, tedavinin devamı ya da sonlandırılmasında hakikat kararlar alınmasını sağlar.
NEUROGUIDE Beyin dalgası data tabanı Türk normlarına uygunmudur
Dikkat ve davranış sorunu olan 6-17 yaş kümesi 275 çocuk ve ergende beyin dalgaları kayıtlamasıyla Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) teşhisi konmasına yarayan beyin dalgası bilgi tabanı, FDA (Amerikan ulusal besin ve ilaç birliği) tarafından onay almıştır.
DEHB teşhisi sırasında öbür bilgilerle birlikte hekimlerin daha yanlışsız teşhis koymasına büyük yardımı olacak bu tekniği, ABD’nin Georgia eyaletinden ‘Neuropsychiatric EEG-Based Assessment Aid (NEBA) Health’ geliştirdi.
1998’de New York Üniversitesi tarafından geliştirilen FDA onaylı NxLink Nörometrik normatif bilgi tabanının, multi-disipliner tıbbi muayeneler yoluyla işlevinin olağan olduğu onaylanmış, yaşları 6-90 ortasında değişen 650 şahıstan alınan EEG kayıt larıyla DEHB, öğrenme zorluğu, baş travması, şizofreni, depresyon, bipolar bozukluk, Alzheimer hastalığı, damarsal bunama, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı üzere rahatsızlıkları yüzde 90’ın üzerinde doğrulukla ayırt edilebiliyor.
Maryland Üniversitesi bilimadamları tarafından FDA onaylı Neuroguide bilgi tabanı, yaşları 2-83 yaş ortasında değişen 775 bireyden alınan EEG kayıtlarıyla yüzde 90-94 doğrulukla baş travması ve öğrenme zorluğunu ayırt edebiliyor.
CNS (Central Nervous System) kümesinden bilimadamları, FDA onaylı r (referans) EEG bilgi tabanı geliştirdiler ve psikiyatrik ilaçları (anti-depresanlar, stimulanlar,antiepileptik, beta blokerler ve benzo grubu) kişinin beyin dalgalarıyla karşılaştırdıklarında şahsa uygun hangi ilacın çalışacağını yüzde 75-80 doğrulukla tespit ediyor.
r-EEG bilgi bankası, ABD’de 17 sene süren bilimsel ve objektif araştırmalar sonucu geliştirilmiş.1600 hasta, 13 bin ilaç tedavisi, ve 6 aydan fazla takip içeren bir çalışma geri planında bulunur. Bu istikameti ile de çok bedelli bir bilgi tabanıdır. Beyin dalgası kayıtlaması olan EEG’yi nörometrik bilgi tabanında tahlil eden bu formüllerin;
1- Birçok hastalığın erken teşhisi,
2- Olağandışı beyin davranışlarının niceliksel değerlendirmesi (Neurofeedback tedavi protokollarının seçiminde kullanılması),
3- Vakit içerisinde anormallik derecesinde görülen değişikliklerin izlenmesi,
4- Birtakım rahatsızlıkların bilgisayar dayanaklı ayırt edici teşhislerinin yanı sıra olağan ve olağandışı EEG’nin ayırt edilmesi,
5- Tedaviye verilecek karşılığın kestirim edilmesi (İlaçlar, neurofeedback)
6- Tedavi sonuçlarının niceliksel olarak varsayım edilmesi alanlarında büyük klinik muvaffakiyete sahip olduğu gösterildi. Lakin kim için ?Elbette ki
Amerikan halkı yahut hastaları için…
Gerçekten daha geçenlerde Türkiye Havayolu Pilotları Derneği (TALP A) tarafından düzenlenen 4. Pilotlar Çalıştayı’na da bu mevzu damgasını vurdu. Çalıştaya katılan Psikolog Afife Solak Uzel, “İnsan psikoloji durağan değil dinamik. Pilotlara yılda bir kez yapılan sıhhat muayenelerine ve ruhsal testlere, özelikle kişilik testlerinin ve gerilimle başa çıkma hünerlerini ölçen testlerin de eklenmesi gerekir” dedi.
‘YEREL KÜLTÜRE UYARLANMALI ’
Pilot adayı seçimlerindeki ruhsal testlerin Türkçe’ye ve Türk kültürüne adapte edilmesi gerektiğine vurgu yapan Uzel, “Ülkemizde uygulanan psikoteknik testlerin birden fazla İngilizce. Artık kendi ulusal testlerimizi yapmamız gerekiyor. Aksi takdirde bu testlerin hiçbir geçerliliği olmuyor. Kendi lisanımızda bile tıpkı sözlere farklı manalar yüklerken, öbür bir lisanda uygulanan testi tam olarak algılayıp yanlışsız cevaplamak mümkün olmasa gerek. Yalnızca test de kâfi değil. Testten evvel ve sonra birer görüşme yapılmalı” diye konuştu.
Biz de Psikolog sayın Afife hocaya büsbütün katılıyoruz.
Pekala fakat ülkemizde bizim normlarımıza yönelik data tabanı var mıdır? ELBETTE! Bunun için öncelikle nöropsikolojik test nedir,kriterleri nedire bakmak gerek;
Nörospikolojik test nedir?
Nöropsikolojik testler, zihinsel ve ruhsal süreçleri beyin yapı ve süreçleriyle ilişkilendirerek ölçen psikometrik araçlardır.
Hangi nöropsikolojik testlerin bilimsel pahası vardır? Hangi testler ölçme ve değerlendirmede kullanılmalıdır?
Toplumsal ve kültürel özellikler göz önüne alınarak uyarlanmış olanlar,
Güvenirliği ülkemizde yapılan araştırmalarla ortaya konmuş olanlar,
Hangi zihinsel ve ruhsal süreçleri ölçtüğü yani geçerliği ülkemizde yapılan araştırmalarla ortaya konmuş olanlar,
Yaş ve eğitim kümeleri için norm kıymetleri araştırmalarla ortaya konmuş olanlar.
BİLNOT Bataryası nedir?
BİLNOT’un açılımı “Bilişsel Potansiyeller için Nöropsikolojik Test Bataryası”dır. Psikometri alanında “Batarya” terimi, makul bir emele yönelik olarak bir ortaya getirilmiş testler topluluğunu belirtir. Bataryaların bir kısmı karmaşık fonksiyonların değişik istikametlerini ölçer (yönetici fonksiyonlar gibi), kimileri da beyin fonksiyonlarını taramak gayesiyle oluşturulmuştur.
BİLNOT Bataryası beyin fonksiyonlarını taramak emeliyle oluşturulmuştur. Bu hedef bağlamında, Batarya, temel zihinsel/psikolojik fonksiyonların de taranmasını sağlamaktadır.
BİLNOT Bataryası nasıl oluşturulmuştur?
Batarya bir TÜBİTAK projesi kapsamında geliştirilmiştir (TÜBİTAK – TBAG/Ü, Proje No 17-2). Bu projede BİLNOT testleri 2623 yetişkin üzerinde incelenmiştir.
BİLNOT Bataryası testleri üzerinde kapsamlı AR-GE çalışmaları yapılmıştır.
Testlerin güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapılmıştır.
Test puanlarının yaş ve eğitim seviyelerine nazaran norm kıymetleri belirlenmiştir. BİLNOT Bataryasında bireyin aldığı puanlar, kendi yaş ve eğitim seviyesindeki bireylerden hesaplanmış olan norm bedellerle karşılaştırılmaktadır.
İçerdiği testler üzerinde ülkemizde 200’e yakın araştırma yapılmıştır. Araştırmaların yetişkinler üzerinde olanları 2004 yılında yayımlanan bir kitapta yer almış, bu kitabın kısa müddet evvel geliştirilmiş 3. baskısı yayımlanmıştır.
BİLNOT testleri ile çocuk üzerinde yapılan araştırmalar iki ciltten oluşan bir diğer yapıtta, 2011 yılında yayımlanmıştır. AR-GE çalışmaları 351 çocuk üzerinde gerçekleştirilmiştir.
Ülkemizde, bu kapsamda çalışılmış olan rastgele bir öbür nöropsikolojik yahut ruhsal test kümesi bulunmamaktadır.
BİLNOT Bataryasın
ın tıpsal uygulamalarda kullanımı
BİLNOT Bataryasının içerdiği nöropsikolojik testler zihinsel/psikolojik fonksiyonların etkilendiği ve bunların incelenmesinin gerekli olduğu tüm psikiyatrik ve nörolojik bozuklukları, ruhsal sıkıntıları ölçme ve değerlendirmede kullanılmaktadır.
Sıhhat alanında BİLNOT testlerinden aşağıdaki formlarda yararlanılmaktadır.
Tanılamaya yardımcı araçlar olarak
Bozukluk yahut hastalığın seyrinin izlenmesinde
Tedavinin tesirliliğini değerlendirmede
Rehabilitasyon programlarını planlanma ve/veya geliştirmede
Aşağıda psikiyatrik, nörolojik yahut ruhsal bozuklukların değerlendirilmesinde BİLNOT testleri kullanılmaktadır.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
Şizofreni
Majör depresyon
Demans cinsleri
Tasa bozuklukları
Uyku bozuklukları
Nörolojik ihmal sendromu
Özgül öğrenme bozukluğu
BİLNOT Bataryasının sağlıklı bireylerde kullanımı
BİLNOT Bataryasının içerdiği nöropsikolojik testler, bütün öteki psikometrik araçlar üzere, ölçme ve kıymetlendirme emelleriyle kullanılır.
Bu bakımdan BİLNOT testleri bilimsel araştırmalarda, AR-GE çalışmalarında, tez ve projelerde zihinsel/psikolojik süreçleri beyin atıflı olarak ölçmede kullanmaktadır.
Yani kısaca Nöroterapi için Neuroguide bilgi tabanını kullanmak büsbütün Müslüman mahallesinde salyangoz satmaya benzemektedir. Kurumumuzda bu nedenle Türkiye’de birinci ve tek olacak biçimde tüm QEEG yorumları kendi uzmanlarımız aracılığı ile kendi normlarımıza dayanarak yapılmaktadır.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0