Çocukluk periyoduna ait olarak bağımlılık ve bilhassa medya bağımlılığı konusu, günümüz koşullarında ve yaşantısında büyük kıymet taşımaktadır. Otoriter ve çocuğu ismine her şeyi kendisi yapan ebeveynlerin çocuklarını kendilerine bağımlı yetiştirdikleri bir gerçektir. Çocuğun özgürleşmesine, kendi seçimlerinin kendisinin yapabilmesine müsaade verilmediği durumlarda, çocuğun ileriki yaşlarda da öz bakımının yapılmasında dahi ebeveyninden yardım istemesi mümkündür. Çocuklarda medya bağımlılığı ise ekseriyetle ailelerin eliyle oluşmaktadır. Küçük yaşlarda ebeveynine muhtaç bir çocuğun ebeveynleri tarafından çeşitli nedenlerle medya araçlarına yönlendirilmesi, çocuğun bu istikametteki bağımlılığı konusunda en büyük risk etmenlerinden biridir. Yemeğini yemesi, uyuması, oyalanması için medya araçlarını kullanan anne babalar bilerek ya da bilmeyerek çocuklarına büyük ziyan vermektedirler. Bu türlü bir rutine alışan çocuğun ileriki devirlerde bunu hayatına genellemesi ve medya araçlarını ağır halde kullanmak istemesi, bir bağımlı haline gelmesi şaşırtan olmayacaktır.
Çocukların medya içeriklerine ve medya araçlarının kullanımına yönelik bağımlılıkları, gerçek ile hayal ortasındaki ayrımı yapabildikleri periyoda geçiş sürecinde kelam konusu olduğunda, bu bağımlılığın pek çok açıdan risk taşıdığı ve önemli bir bedeli olduğu bir gerçektir. Şimdi gerçeklik ayrımını yapabilme kapasitesine sahip olmayan bir çocuğun, medya araçlarında gördüğü kurmaca aktiflik, obje, aksiyon ve şahısları gerçek sanarak tehlikeli aksiyonlara kalkışması mümkündür.
Buna örnek olarak, ülkemizde “Pokemon” isimli çizgi sineması izleyen çocuğun kendisini oradaki karakterlerden biri sanarak uçabileceğini argüman etmesi ve bu algısı sonucu balkondan aşağı atlaması gösterilebilir. Bunun yanı sıra çocuğun kendilik algısı, obje algısı, bireyler ortası bağlantılara yönelik algıları da izlediği kurmaca dünyanın bir modülü olarak yapılanma riski taşır.
Çocuklarda medya içerikleri ve dijital medya araçlarına yönelik bağımlılığın en açık belirtileri; çocuğun ikram olarak daima elektronik araçlar talep etmesi, dışarıda ve beşerlerle yapılacak aktiviteler yerine daima olarak medya araçlarını kullanmayı tercih etmesi, medya araçlarının kullanımı esnasında ebeveynin bırakması istikametindeki talebine şiddetli bir biçimde karşı gelmesi, sabah birinci kalktığında ya da uyumadan önce medya araçlarını kullanmak istemesi biçiminde sıralanabilir. Bu noktada ebeveynlerin medya araçlarının kullanımı konusuna bir hudut getirmesi, şayet durumla baş edilemiyorsa bir gelişim psikologundan (pedagog) yardım alınması gereklidir.
Medya araçlarını ağır biçimde kullanan çocuklar ile bu araçları ebeveyn kontrolünde denetimli olarak kullanan çocuklar ortasında ferdî gelişim açısından pek çok fark bulunmaktadır. Ortadaki en göze çarpan fark, ağır bir biçimde medya araçlarını kullanan çocukların, hem psikososyal hem de bilişsel açıdan, ebeveyn kontrolünde medya araçlarını denetimli kullanan çocuklara kıyasla geri kalmasıdır. Ebeveyn kontrolünde medya araçlarını denetimli kullanan çocukların gerçek bir dünyada gerçek kişi ve objelerle daha sık bağlantıya geçmesi gelişim seyirlerinin yolunda gitmesini sağlayacaktır. Medya bağımlılığına sahip çocuklar ise psikososyal ve bilişsel açıdan geri kalma riskinin yanı sıra hareketsizlik nedeniyle fizikî gelişimde gerilik, çeşitli sıhhat problemleri açısından risk altındadır.
Günümüzde medya içeriklerine ve medya araçlarının kullanımına yönelik çocukların bağımlılık oranlarındaki artışta ebeveynlerin bir grup tesirleri bulunmaktadır. Ebeveynlerin medya araçlarını çocuk bakımında kendilerine yardımcı, bir nevi elektronik bakıcı olarak görmeleri bu artıştaki en büyük etkendir. Günümüzde ebeveynlerin kendi işlerini yapmak için çocuklarını oyalaması ismine sıklıkla medya araçlarını kullandıkları görülmektedir. Bunun yanı sıra çocuklarının yapmasını istedikleri aktivitelerde (yemek yemek, uyumak gibi) sıklıkla medya araçlarını ödül olarak kullanmaktadırlar. Tıpkı vakitte kendileri de ağır olarak medya araçları kullanan anne babalar çocukları için makus bir örnek oluşturmaktadır. Çocuklar içinde bulundukları periyot yeterince bilhassa kendisiyle özdeşleştirdiği birebir cinsiyetteki ebeveynin davranışlarını, telaffuzlarını birebir kopya eder. Bu nedenle ebeveynin ağır olarak medya araçlarını kullanması, çocuğun da tıpkı halde davranmaya yönlenmesine neden olacaktır.
Sonuç olarak çocuğun gerçek bir toplumsal yaşama uyumlandırılması, klasik çocuk ve oyun kültürünün benimsetilebilmesi, otokontrol sağlayabilen, sağlıklı bir kişilik yapısının geliştirilebilmesi ve irtibatın kuvvetlendirilebilmesi için, ailelerin çocukları ile daha fazla vakit geçirmesi, birlikte oyunlar oynaması, elhasıl olabildiğince fazla etkileşim içinde olması bu konuda en kıymetli gerekliliklerden biridir. Tablet, telefon, televizyon üzere medya araçları ebeveyn kontrolünde ve denetimli kullandırılmalı, bu kullanıma makul bir kısıtlama getirilmelidir. Birebir vakitte çocuğa karşı demokratik bir tavır içinde olunmalıdır. Yani ne çok kısıtlayıcı ne de çok müsaade verici olunmamalıdır. Küçük yaşlardan itibaren çocuğa hudut konulmalıdır. Çocuğun yemek yeme, uyku saati üzere durumlarda bir rutin geliştirilmelidir. En değerlilerinden biri de anne-babanın kararlar, cezalar ve mükafatlar konusunda fikir ve ağız birliği içinde olmasıdır.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0