Daima Mutsuz musunuz?
Kronik Depresyon Ya Da Süregiden Depresyon Bozukluğu (Distimi) Nedir?
Ömür içerisinde hepimizin mutsuz, kaygılı ya da kızgın hissettiği devirleri olabiliyor. İnsan yanımız da bunlardan oluşuyor aslında; memnunluk, heyecan ve huzur kadar, hissettiğimiz olumsuz hisler da insan tarafımızın ve ömrümüzün modülleri. Lakin bazen mutsuz tarafımız benliğimizi ele geçirir ve başka hislerden rol çalarak başrolü oynamak üzere sahneye fırlar; bir türlü de inmek bilmez.
Bu mutsuzluğumuzun bize özel türlü türlü sebepleri olabilir elbette; yakın ve sevilen birinin kaybı kadar yakın bir münasebetin bitmesi, başkalarıyla yaşadığımız sorunlar, işyerinde yaşadığımız performans kaybı, akademik zorluklar, okul muvaffakiyetinin düşmesi, ömrümüzle ilgili majör kararlar (evlilik, iş değişikliği vb.) verme arifesinde yaşadığımız zorluklar ya da öteki bir gerilim faktörü nedeniyle kendimizi alabildiğine mutsuz, korkulu yahut umutsuz hissedebiliriz. Esasen yapılan çalışmalar da, biyolojik yatkınlıklarımız ve mizaç faktörlerinin dışında, tesirli olabilecek birçok gerilimli hayat olayını depresyonun hazırlayıcısı ve tetikleyicisi olarak işaret ediyor.
Burada doğuştan getirdiğimiz mizaç özelliklerimizin dışında ömür tecrübelerimizle şekillenen kişilik yapımızın da depresyon ya da öbür klinik rahatsızlıklara yatkınlığımızı belirleyebildiğini söylemekte yarar var. Pekala nasıl? Burada şema terapi kuramının birtakım kavramlarının yardımından memnunluk duyacağımı belirteyim. Bu kurama nazaran patolojik olan/olmayan, normal/anormal ayrımı yapılmadan kozmik olarak tüm insanlarda görülen 18 başka şema var. Bu şemalar, doğuştan getirdiğimiz mizaç özellikleri ve hayat tecrübelerimizle, bilhassa de erken periyot yaşantılarımızla şekilleniyor. Erken periyot yaşantılarımızda ebeveynlerimizle kurduğumuz alaka biçimi, bu periyotta gereksinimlerimizin karşılanıp karşılanmamış oluşu ya da gereksinimlerimizin karşılanma hali, şemalarımız üzerinde besbelli rol oynuyor.
Buna nazaran örneğin erken devir yaşantılarında yeteri kadar sevgi, şefkat ya da sıcaklık almamış, hisleri dinlenip dikkate alınmamış şahıslar, ileride de gereksinimleri olan duygusal yakınlığın başkaları tarafından yeteri kadar karşılanmayacağı beklentisiyle duygusal mahrumluk şemasına sahip olabilirler (J.E. Young ve ark.,2011). Bu şemaya sahip olan biri, şemayla başa çıkma biçimi olarak, duygusal gereksinimlerinin hiçbir vakit karşılanmayacağı beklentisiyle yakın bağlardan daima olarak kaçınabilir (H.A.Karaosmanoğlu, 2017). Şemalar, genelde farkındalık alanımızın dışında bizi etkilemeye devam ettiğinden bu türlü bir şemayla kişi, daima kaçınan bir biçimde yakın bağlantılardan uzak yahut yüzeysel yakın bağlarla hayatını devam ettirme eğiliminde olur. Fakat altta yatan bir tatminsizlik ve yeteri kadar yakın olamama, sıcak ve doyurucu bağlantılar kuramama durumuyla karakterize, daima bir mutsuzluk, ruh halinin bütününe hâkim olabilir. İnsanın kozmik olarak başkalarıyla yakın bağlar kurma muhtaçlığını göz önünde bulundurursak bu muhtaçlığın karşılanamıyor oluşunun kişi açısından ne kadar hayati değerde olduğunu anlayabiliriz.
Ya da erken devir yaşantılarında ailesinin çok beklentileriyle (‘’en çalışkan, en yetenekli, en hoş, en mahir, en güçlü sen olmalısın’’ gibi) büyümüş ve daima başkalarıyla kıyaslanmış ve olumlu davranışları yeteri kadar aynalanmamış olan çocukta başarısızlık, kusurluluk, yüksek standartlar (mükemmeliyetçilik) yahut haklılık şemaları gelişebilir. Bu türlü büyüyen ve bu şemalardan kusurluluk şemasına sahip olan biri, bu şemayla başa çıkma biçimi olarak, başkaları tarafından reddedileceği ve eleştirileceği beklentisiyle beşerlerle bağlantılarında gerçek his ve fikirlerini tabir etmekten kaçınmayı da seçebilir hayatında.
Örnekler üzerinden tanımlamaya çalıştığımız duygusal mahrumluk ve kusurluluk şemalarından sonra, bu geniş ve uçsuz bucaksız hususa bir orta vermek ve tekrar bahsimiz olan depresyona geri dönmek istiyorum.
Birinci örnekte davranış paterni, yakın münasebetlerinden kaçma, ikinci örnekte ise gerçek his ve niyetlerini tabir etmekten kaçınmayı içeriyordu. Bunun ömür uzunluğu tekrar eden bir örüntü olduğunu düşünelim. Yaşamsal ihtiyaçlarımızı oluşturan, başkalarıyla yakın bağlantılar kurma, inançlı bağlanma, ilişkin olma, onaylanma üzere öbür temel gereksinimlerimizi da göz önünde bulundurarak…
Ayrıyeten, depresyon tablolarında klinik olarak ön planda olan bulgulardan biri de toplumsal içe çekilme olmakta. Toplumsal içe çekilmenin neden mi sonuç mu olduğunu şimdi bilmediğimizi varsayarak…
Üstteki her iki örnek her durumda ve herkeste olmasa da bazen, kronik depresyon ya da Distimi diye tanımladığımız Süregiden Depresyon Bozukluğunun altta yatan dinamiklerini oluşturabilir. Süregiden Depresyon Bozukluğunun, ruhsal bozuklukların memleketler arası teşhis kriterlerini geliştiren DSM-5 (DSM-5, 2013)’e nazaran belirtileri şunlardır;
-Kişide en az iki yıl müddetle, birçok gün ve günün büyük kısmında çökkün bir duygudurum vardır (ağlamaklı, hüzünlü, umutsuz ya da boşlukta hissetme gibi).
-Kişi, gücü azalmış ya da bitkin hissediyor olabilir.
-Benlik hürmeti (kendine verdiği kıymet, özgüven hissi vb.) azalmış olabilir.
-Bir şeye odaklanmakta yahut karar vermekte zahmetler yaşayabilir.
-Kişi ümitsizlik ve karamsarlık hislerine sahip olabilir.
-Yemek yeme isteği azalmış ya da artmış olabilir.
-Uyku muhtaçlığı artmış ya da azalmış olabilir.
Tüm bu belirtiler bireyde bariz bir derde ya da toplumsal, mesleksel vb. alanlarda fonksiyonellikte bariz bir düşmeye neden olduğunda Distimi’nin varlığından kelam etmek mümkün hale gelir.
Bu yazımızda, çağın hastalığı olarak tanımlanan depresyonun art planı ve muhtemel nedenleri, ayrıyeten Süregiden Depresyon (Distimi) üzerinde durmaya çalıştık.
Yaşadığınız sorunla baş edemediğinizi hissettiğiniz durumlarda bir uzmandan takviye almaktan çekinmeyin lütfen.
Sağlıklı günler dileklerimle,
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0