En değerli duyularımızdan biridir ve beynimizin his, hafıza ve yaratıcılığı etkileyen kısmında yer alır. Koku alma duyusu 24 saat boyunca çalışır ve hiçbir vakit “kapatılamayan” tek duyudur. Bedenin birinci ve en tanımlayıcı deneme sistemidir, bir ortamın düzgün ya da makûs olduğunu anında kıymetlendirir.
Beşerde koku duyusu, günlük hislerin %75’ini tesirler ve hafızada kıymetli bir rol oynar.
Koku enteresan formda duygusal geçiş sağlaması bakımından gerek ikna gerekse de manipülasyon için son derece elverişli bir enstrümandır.
Olumlu tesir bırakan bir koku sayesinde berbat bir ortama dair algıları olumluya çevirmek mümkündür. Kokunun bu özelliği onu ayinlerin ve her dinden kutsal yerin vazgeçilmezi kılmıştır. Müslüman mimarlar, hoş kokulu hususları cami inşaatı sırasında minare harcına ek ederek güneş ısısıyla koku moleküllerinin aktive olmasından yayılan kokuyu rüzgarın peşine takarak cami etrafında beğenilen kokulu bir ortam sağlamışlardır.
Her cami etrafında küçük botanik bahçeleri misali envai çeşit kokulu bitkinin ekilmesi İslam mimarisi kokunun olumlu tesirinde faydalanılması açısından tesirli bir ayrıntıdır. Bunun yanı sıra İslam’da kokulara özel bir yer ayrıldığı görülür. Kur’an’da ve birçok hadiste safrandan, öd ağacına, miskten, kafura kadar bir epey kokudan sıfat olarak bahsedilir.
Koku tıpkı vakitte canlılar dünyasının bir haberleşme aracı olarak eksiksiz bir sinyal aracıdır. Bitkilerden başka birçok canlıya kadar koku sayesinde haberleşen canlılar cihanın bilinmeyen lisanıyla var olurlar.
Beşerler, burnu kaplayan özel koku reseptör nöronları sayesinde 10.000’den fazla farklı kokuyu ayırt edebilirler. Her biri farklı bir gen tarafından kodlanan ve her biri farklı koku verenleri tanıyan yüzlerce farklı koku alma reseptörü olduğu düşünülmektedir.
Yüzlerce reseptörün her biri spesifik bir gen tarafından kodlanır. Şayet DNA’nızda bir gen eksikse ya da gen hasar görmüşse, o gen ile alakalı kokuyu tespit edememenize sebep olabilir. Örneğin, kimi beşerler kafur kokusu için hiçbir vakit alamazlar.
Kokuların algılanması ve yorumlanması şahıstan şahsa değişmektedir. Cinsiyet ve yaş bu değişkenliğin en kıymetli faktörleridir. Genel olarak bayanlar erkeklere nazaran daha güzel bir koku duyusuna sahiptirler lakin yaş ilerledikçe, bilhassa 60 yaşından sonra, hem erkek hem de bayanlarda koku duyusu zayıflamaya başlar.
Beşerde koku duyusu, günlük hislerin %75’ini tesirler ve hafızada kıymetli bir rol oynar. İnsan, 10,000’in üzerinde koku molekülünü birbirinden ayırt edebilir. Bu koku molekülleri, teneffüs yoluyla burnun içine girer ve koku reseptörleriyle etkileşime geçer. Koku reseptörleri, bu bilgiyi beynimizin limbik sisteminde bulunan koku alma merkezine iletir. Limbik sistem, vakitte hafıza ve hisleri denetim etmesinin yanı sıra iştah, hudut sistemi, beden sıcaklığı, gerilim düzeyi ve konsantrasyonu etkileyen hormonların salgılanmasını denetim eden hipofiz bezi ve hipotalamus alanı ile ilişkilidir. Koku alma sistemi beyinde yer aldığından, koku alma duyusu hafıza, ruhsal durum, gerilim ve konsantrasyon ile yakından bağlıdır.
Hislerin bağlantısı koku ile yapılabilir. Kokunun ruhsal durum, hafıza, hisler, eş seçimi, bağışıklık sistemi ve hormonları etkilediği istikametinde tezler da bulunmaktadır. Akademisyenler ve araştırmacılar, kokunun en kolay tarifiyle istekleri doğrulayan bir ruh hali ürettiği ve bu yüzden tesirli olduğu istikametinde fikir birliği içerisindedirler.
Aristo’nun tanımladığı beş duyudan ikisi olan koku ve tat alma, “kimyasal duyular” olarak isimlendirilir ve kimi vakit birbirinden farklı değil bir tek duyu olarak kıymetlendirilir. Aldığımız tatların yaklaşık %80’i aslında koku alma duyumuz tarafından şekillenir. Koku alma duyusu olmasaydı yalnızca beş tadı algılayabilirdik: tatlı, tuzlu, ekşi, acı ve baharatlı. Bir yemeğin tadını tıpkı bırakıp yalnızca kokusunu değiştirmek, lezzeti ile oynamak için kafidir. Aslında koku alma duyumuz açken daha kuvvetlidir.
Bir koku, havada çoklukla çok düşük konsantrasyonda çözünmüş bulunan ve koku alma duyumuzla algılayabildiğimiz bir kimyasaldır.
Tüm kokuların algılanması objektiftir ve insanın kültürel yapısına yahut duygusal haline bağlıdır.
İnsanın koku alma sistemi vakit içerisinde değişir ve hem makûs hem uygun kokuları, çok güçlü olmadıkları durumlarda, belirlemekte zorlanır. Buna kokusal adaptasyon ismi verilir ve bir kokuya ya da esansa adapte olmak için çoklukla bir saat üzere bir müddet kafidir. Örneğin esanslandırılmış bir ortamda çalışan beşerler ekseriyetle bu esansa adapte olur ve kokusunu ayırt edemezken dışarıdan bu ortama girenler kokuyu derhal ayırt edebilir.
Çalışmalar, fark edilebilir bir düzeyde yayılmış güzel kokuların tüketici isteklerini doğruladığını, işyeri üretkenliğini artırdığını, ayrıyeten da sıhhat ve tıbbi durumlara yardımcı olduğunu göstermektedir:
ABD’de bir kumarhanede gerçekleştirilen bir denemede, test alanına beğenilen bir koku verildikten sonra kumar gelirlerinde %48’lik bir artış sağlandığı görülmüştür. Deneme sonucunda, havadaki fark edilir kokunun müşterinin muhakeme yeteneğini etkilemeden ve çok kumar oynama isteğini körüklemeden ruh halini ve isteğini artırdığı sonucuna varılmıştır. (1)
1989’da gerçekleştirilen bir denemede ise müşterilerin, esanslandırılan bir mücevher mağazasını gezmek için daha fazla vakit harcadıkları görülmüştür. (2)
Tekrar ABD’de bir süpermarkette, unlu mamuller reyonunun satışları ortama yeni pişmiş ekmek kokusu verildikten sonra üçe katlamıştır. (3)
Bir iş yerinde molalar sırasında ortama lavanta kokusu verilmesinin iş performansında düşüşü önlediği belirlenmiştir. (4)
Avustralya’da bir üniversitede Alzheimer, Huntington ve Parkinson hastalıkları ile şizofreni ve obsesif-kompulsif bozukluk üzere beyin hastalıklarının teşhisi kokular kullanılarak gerçekleştirilmektedir. (5)
Japonya’da, kokuların ve esanslı yağların Alzheimer hastalığının tedavisi üzerindeki tesirleri araştırılmaktadır. (6)
Araştırmalar, ayrıyeten, muhakkak bir kokuya daima maruz kalmanın kilo vermeye yardımcı olduğunu göstermiştir. (7)
New York Memorial Sloan-Kettering Kanser Merkezi’nde tabipler, tıbbi analizler sırasındaki heyecanı gidermek için esanslardan yararlanmaktadır.
Duke University Tıp Merkezi’nde tabipler, menopoz devrindeki bayanlarda depresyon ve ruhsal çalkantıları hafifletmek için çeşitli esanslar kullanmaktadır. Ruhsal durum yahut davranışları etkilemek için esans kullanımı aromaterapi olarak isimlendirilir.
Koku duyusunun kaybına anosmia ismi verilir. Koku alma duyusunun olmaması iştah ve libido kaybı ile koku anılarından kaynaklanan depresyona neden olabilir. Anosmia, kimi vakit Alzheimer ve Parkinson hastalıklarının erken belirtilerinden de olabilir zira bu iki hastalığın da nedeni Limbik Sistemle ilgili sistemlerin dejenerasyonudur.
Esanslı yağların tıp ve sıhhatle ilgili mevzularda yarar sağladıkları genel olarak kabul görmektedir.
%100 saf esanslı yağlar bitki özlerinden elde edilir. Münasebetiyle da bu bitkilere ilişkin sıhhat ve arındırıcı özellikleri taşırlar.
Esanslı yağlar, sigara dumanı dahil makus kokuları basitçe maskelemez, önlerler.
Esanslı yağlar, havada çözülmüş mikro buğu olarak teneffüs edildiklerinde, bedenin bağışıklık sistemini kuvvetlendirirler.
Bilimsel araştırmalar, esanslı yağların bakteriler, virüsler ve küfler üzere hava ile bulaşan mikroplarla savaşarak bunları önlediklerini doğrula
maktadır.
İngiltere’de birçok hastanede enfeksiyonların yayılmasını önlemek gayesiyle havaya çam yağı buğusu verilmektedir.
1955’te gerçekleştirilen bir araştırma, 21 farklı çeşit esanslı yağın, 3 saat içerisinde sıhhat sıkıntılarına yol açabilecek çeşitli mikropları azalttığını ya da büsbütün yok ettiğini göstermiştir.
Esanslı yağlar, uzun yıllardan beri öksürük tedavisinde kullanılmaktadır.
Yaygın olarak kullanılan paklık ve anti bakteriyel eserlerde de çeşitli esanslı yağlar kullanılmaktadır.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0