Hepimizin hayır diyemediği anlar kesinlikle olmuştur.Zaman vakit hepimiz onaylanma ve beğenilme gereksinimlerimizi karşılayabilmek için kendi isteklerimizi bir kenara atarak öteki insanların istek ve beklentilerine “evet” demiş; kendi istek ve beklentilerimizi ise ertelemişizdir. Bu hepimizin karşılaştığı bir durumdur fakat öbür insanlara söylediğimiz hayır ve evetlerin istikrarını kuramadığımızda bu durum sorun haline gelmeye başlar.
Aslında evet demek bizi diğerleriyle işbirliği ve dayanışma yapmaya yöneltir. Öteki insanların beklentilerine evet dersek onlarla daha yakın, daha samimi alakalar kurabileceğimizi, onlar tarafından onaylanıp beğenileceğimizi yani kabul edileceğimizi düşünürüz. Lakin, öbür insanlara söylediğimiz “evet” lerin istikrarını kuramamaya başladığımızda bu beklentimizin boş olduğunu ve imajımızın beklediğimiz üzere olmadığını görmeye başlarız. Buna karşın yeniden de hayır diyemeyiz. Hayır diyemememizin ardında sevdiğimiz insanları mutsuz etme, kaybetme ya da öfkelerine maruz kalma korkusu vardır. Hatta hayır demeyi saldırgan bir davranış olarak kabul ederiz ve karşımızdaki kişinin bize vereceği yansıyı de haklı görürüz. Hayır dememizin yaratacağı uyuşmazlıkların tüm münasebetimizi bozacağını varsayarız. Bunu takviyeler nitelikte etrafımız en küçük hayırla göz yaşına boğulan arkadaşlar, anne, baba ve çocuklarla doludur. İnsanın karşısındaki kişiyi bilerek üzmesi kolaylıkla gerçekleşebilecek bir şey değildir. Karşısındakinin üzüldüğünü gören kişi, hayırla başlayan kelamını genelde evetle bitirir. Diğerini üzmenin sorumluluğunu almak ağır gelir, sonrasında kendimizi suçluluk hisleri ile boğuşurken bulabiliriz ya da karşımızdakinin öfkeleneceğinden korkabiliriz. “Hayır dersem kesin bana kızacak, bağıracak, alakamız ziyan görecek ” üzere kanılar bizi “evet” demeye itebilir.
Her insanın hayatında çok rahat hayır dediği bir devir vardır; çocukluğu. Bilhassa birinci ergenlik olarak isimlendirilen 2-3 yaş ortası devirde çocuk her şeye itiraz etmeye başlar ve söylenen her şeyin zıddını yapar. Çocuk ebeveynlerine karşı çıkarak kendi kişiliğini göstermeye çalışır. Fakat bu devirde de her ailede olduğu üzere çocuk tarafından daima ortaya çıkan “hayır”ı ebeveynler manalandırmakta zorlanır ve farklı yansılar verir, hatta bazen cezalandırırlar. Çocuğa temel kuralları öğretmeye başladığımız bu devirde çocuğun bu itirazlarına verilen reaksiyonlar ya da anne babanın çocuğuna koyduğu hudutlar sağlıklı değilse (çok özgür bırakmak ya da daima cezalandırmak, ketlemek) kişinin yetişkinlik periyodunda de neye evet neye hayır diyeceği konusunda karışıklık yaratabilir. Çocuk bu devirde kendini kanıtlamak manasına gelen “hayır”ı sevgi kaybı ve suçlulukla karıştırır. Bunları birbirinden ayırmakta zahmet çeker. Bir yetişkin olduğunda da, bu terk edilme ve sevilmeme hissini hayır dediğinde bilinçsizce tekrar yaşar. Böylelikle, karşı çıkma ve özerklik, çoğunlukla suçluluk ve telaşa bağlanır ve bu durum kişiyi tüm hayatı boyunca tesirler. Bu nedenle ilerleyen devirde hayır demekten kaçarak, suçluluk duygusu ve kaybetme dehşetinin oluşturacağı telaştan kaçmaya çalışırız.
Lakin hayır diyememek bir müddet sonra beklediğimizin bilakis bağlarımızı bozmaya başlar. İnsanlara hayır diyemediğimiz noktada acı çekeriz, zira kendimizi istemediğimiz bir ortamda, istemediğimiz bir şeyi yaparken buluruz. Bu durum kendimize inancımızı kırmakla birlikte hayır diyemediğimiz şahıslardan de uzaklaşmamıza neden olur. Zira çoğunlukla kasvet duyduğumuz durumlardan kaçma eğilimindeyizdir.
Birden fazla vakit hayır dememek ismine kendimizce yanlış tahliller üretiriz. Tahlil üzere kullanılan bu davranışlar kısa vadede tahlil üzere görünse de yaşadığınız sorunu kalıcı olarak ortadan kaldırmaz. Hayır diyemediğimiz vakitlerde en sık yaptığımız davranışlardan biri kaçmaktır. Tasa yaratan her türlü durumda kaçma dileği gösteririz, böylelikle düşüncenden kurtulacağımızı düşünürüz. Lakin kaçtığımız durumun bizi daha çok gerilime soktuğunu görmezden geliriz. Örneğin hayır demekte zorlandığımız kişi ile karşılaşmamak için bazen yolumuzu değiştirebilir, o şahıstan farklı bir saatte konutumuzdan çıkabilir, hatta telefonlarına yanıt vermeyebiliriz. “Hayır” diyemediğimiz durumlarda karşı tarafı kırmamak ve hayır deme geriliminden kaçmak için sıklıkla kullandığımız yanlış tahlillerden bir diğeri da palavra söylemektir. Örneğin gitmek istemediğimiz bir doğum gününe hayır diyemediğimiz için hasta numarası yapabiliriz. Lakin palavra söylediğimiz noktada yalanımızın ortaya çıkmaması için tedbirler almamız da gerekeceğinden daha fazla efor sarf etmemiz gerekecek ve sonunda duyacağımız eza hayır derken çekeceğimiz zahmetten çok daha fazla olacaktır. Bazen de bir diğerinin isteğini reddetmekte zorlandığımızda, oburunu kullanarak hayır demeye ya da mazeret üretmeye çalışırız. Yani sorumluluğu diğerine yükleriz. Örneğin arkadaşımıza hayır diyemediğimiz için telefonumuzu bir yakınımızın açmasını isteyip, uyuduğumuzu söylemesini isteyebiliriz.
Hayır dememek ismine bu davranışları tercih etsek de içimizden bir ses “hayır demeliydim” diye fısıldar, pişmanlık ve suçluluk duymamıza neden olur. O anda karşımızdakini palavra söyleyerek ya da kaçarak aldatsak da kendimizi kandıramayız.
Sonuçta, hayır demeyi gerektiren durumlarda hepimizin ortak yaşadığı his korkudur. Tasa rahatsız edici ve tahammül edilmesi güç bir his olduğundan ötürü da telaş yaratan durumlardan uzak durmak için çabalarız. Bu nedenle hayır demekten kaçmaya çalışırız. Fakat hayır deme hamaseti gösteremediğimiz ölçüde derdimiz daha da artar. Bu nedenle birinci yapmamız gereken hayır diyemediğimiz vakitlerde neler olup bittiğini fark etmektir. Hayır diyemememizin sebepleri üzerine düşünmeye ve bu niyetleri keşfetmeye başladığımızda bu sorunun yüzde ellisini halletmiş oluruz. Rahatsız edici bu niyetler otomatik olarak aklımıza geldiğinden zihnimiz tarafından birden fazla vakit sorgulanmadan yanlışsız kabul edilir. Lakin bu fikirleri fark ettiğimizde bu niyetlerin gerçek dışı ya da abartılı olduğunu görebiliriz. Örneğin hafta sonu dışarı çıkmak için ısrar eden arkadaşınıza canım dışarı çıkmak istemiyor demek yerine mazeret bulma gereksinimi hissediyorsanız kendinize aklınızdan ne geçtiğini sorarak sizi kaygılandıran fikirleri fark edebilirsiniz. “Hayır dersem bir daha benle görüşmez”, “onu sevmediğimi düşünür” üzere.. Bu kanılar hayır deme kademesine gelme talihinizi azaltır. Lakin hayır diyebilme yüreğini gösterdiğinizde felaketle sonuçlanacağını düşündüğünüz bu durumların gerçek olmadığını görme talihini yakalarsınız. Bunları fark ettikten sonra ufak adımlarla hayır demeye başlamak daha kolay olacaktır. Duygusal açıdan sizi çok zorlamayacak bir hayırdan başlayarak etap aşama ilerleyebilirsiniz. Örneğin samimiyetine inandığınız bir arkadaşına çok kıymetli olmayan bir husus üzerinden hayır demeyi deneyebilirsiniz, sonra yavaş yavaş hayır demekte zorlandığınız kişi ve bahisler hakkında denemelere başlayabilirsiniz. Fakat birinci denemeler her vakit sıkıntı olacağı için tek bir teşebbüsten sonra kendinize karar vermemeniz, tam karşıtı daha çok deneme yapmanız gerekir. Hayır demeyi öğrenmek hem kendimize daha olumlu bakabilmemizi sağlayacak hem de beşerlerle daha samimi alakalar kurmamıza yardımcı olacaktır. Hayır demeyi öğrendikten sonra zevkle ve nitekim isteyerek evet diyebiliriz.
Uzm.Psk.Bige Hayal Yıldız
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0