Özgüven, bilhassa çocukluk periyodunda ailenin tavır ve davranışları ile büyük ölçüde şekillenir. Ailenin genel hali, çocuklarına gösterdikleri inanç, sağladıkları fırsatlar, almalarını sağladıkları sorumluluklar, başarıyı onaylama metotları ile çocuğun birey olma yolunda kişiliğinin gelişmesine imkan sağlar. Bu sürecin sağlıklı geçirilememesi durumunda ise kişinin gerek çocukluk devrinde gerekse ilerleyen yaşlarında kendini kabul edemeyen, güvenemeyen, utanan, çekinen bir birey olmasına neden olur.
Çocuklarda özgüven gelişimini sağlamak ismine anne ve babalara kimi vazifeler düşmektedir.
– Çocuktan beklentiler gerçekçi olmalıdır. Şimdi motor hünerleri yeteri kadar gelişmemişken onu bir çok sanatsal ve sportif faaliyete sokmak ve başarızlığına göz yummak çocukta özgüven kaybına neden olacaktır. Birebir sebeple tuvalet eğitimi de yaşından evvel verilmemelidir. Şimdi kas yapısı tuvaletini tutmaya müsait değilken verilen eğitim hem aileler için hüsranla sonuçlanmaktadır hem de çocukta başarısızlık hissiyatı oluşturacaktır.
– Akademik başarısı değerlendirilirken aldığı nottan çok derse olan ilgisi, alakası ve toplumsal maharetleri değerlendirilmelidir. Her çocuğun her dersten yüksek not almasını beklemek hem sizi hayal kırıklığına uğratacaktır hem de çocukta başa çıkamayacağı bir baskı oluşturacaktır. Bu baskı hem okula olan sevgisini negatif etkileyecek hem de kendisini yetersiz hissetmesine neden olacaktır.
– Kıyaslamalardan mutlak suretle kaçının. Filancanın oğlu sizin oğlunuzdan daha akıcı konuşuyor olabilir, filancanın kızı sizin kızınızdan daha çok müzik kelamı biliyor olabilir. Bu, sizin çocuğunuzu yetersiz ya da başarısız yapmaz. Yalnızca sizin çocuğunuzun o kıyasladığınız çocuktan daha farklı ilgi alanları olduğunu gösterir.
– Okul yaşantısında ya da gittiği kurslarda başarılarından çok eforunu değerlendirin. En nihayetinde onun bir çocuk olduğunu ve bir yetişkin kadar hırs, konsantrasyon ve istek gösteremeyeceğini aklınızda bulundurun.
– Çocuğunuzun özbakımını yaşına uygun bir formda yapmasına imkan tanıyın. Yaşlara nazaran özbakım maharetleri değişmektedir. Bu mevzuda bilgi sahibi olup ona nazaran beklentilerinizi şekillendirmeniz sağlıklı olacaktır.
– Çocuklarınız bir sorunla karşılaştığı vakit o sorunu çözmek yerine çocuğunuza o sorunu nasıl çözeceğini öğretmeniz gerekmektedir. Hazıra alışan ve sorumluluk almaktan mahrum büyüyen çocuklar kendilerini değerlendirebilme fırsatı bulamadıkları için özgüven konusunda da sorun yaşarlar. Bir şeyleri kendi kendine hallettiğini gördükçe de kendilerine inanmaya başlarlar.
– Zahmetlerini dinleyin ve kendisini söz etmesine müsaade verin. Konuşma hakkı tanınmayan çocuklar ileride de söylemek istediklerini söylemeye çekinen bireylere dönüşeceklerdir.
– Yarım kalan işlerini tamamlaması için motive edin. Bir şeyden sıkıldığı vakit önüne çabucak öbür bir şey koyuyor olmak ileriki yaşantısında da sorun çözmekten çok problemden kaçan bir birey olmasına neden olacaktır. Sorun çözemeyen birisi de ister istemez özgüven sorunları yaşayacaktır.
– Bilhassa 3-6 yaş devri içerisinde çocuklar ebeveynlerini çok fazla izliyor ve davranışlarını takip ediyor olurlar. Sizler anne baba olarak kendinden emin, rahat ve tahlil odaklı haller sergilemezseniz, söylediklerinizin çok bir manası olmayacaktır. Çocuklar kelamlardan çok davranışlara kıymet verir. Bir çocuğa sigaranın ziyanını anlattıktan yarım saat sonra karşısında sigara içiyorsanız o çocuk asla sigaranın ziyanlı olduğunu kabul edemeyecektir. Özgüven konusunda da bu tıpkı formdadır. Şayet göstermesini beklediğiniz bir davranış varsa siz de onunla birlikte o halde davranmalısınız.
– Çocuklar gelişim süreçleri içerisinde daima olarak sonlarını belirlemeye çalışırlar. Bu sonlar net bir formda belirlenemezse çocuk, kendi öz denetimini geliştirmekte sorun yaşar. Bu da akademik ve toplumsal yaşantısında zorluk yaşamasına, bu sebeple de kendine olan inancını kaybetmesine neden olur. Muhakkak bir disiplin konutun içerisinde kesinlikle olmalıdır ve bu hudutlar anne, baba ve meskende yaşayan diğer akrabalar ya da bakıcılar tarafından benimsenmeli, herkes tarafından uygulanmalıdır.
– Başarılı olabileceği ortamlar yaratmaya çalışın. Bir oyun oynarken taammüden yenilmek çocuğa özgüven kazandırmaz, bu maalesef yanlış bilinen bir doğrudur. Bilakis sizin samimiyetinizi sorgular. 4 yaşınızdaki oğlunuzla teke tek maç yapıyorken maçı kaybetmeniz gerçekçi değildir. Maçı kazanırken onun da kimi muvaffakiyetler kazanmasına fırsat vermek kıymetlidir. Maçın galibi siz olsanız da maç bitiminde konuşulan husus onun attığı golün hoşluğu ve kazanma eforu olmalıdır.
– Çocuğunuz size bir şey anlatırken yalnızca dinlemeniz kâfi değildir. Ona paha verdiğinizi beden diinizle de göstermelisiniz. Diğer bir şeylerle uğraşarak yüzüne bile bakmadan diyalog kurmaktansa gözlerine bakarak, mümkün olduğunca onun hizasına gelerek anlattıklarını kulak vermek, çocuğun önemsendiğini hissetmesini sağlayacaktır.
– Kendi işleriniz ile alakalı olarak da yaşına uygun bir formda kendisinden yardım isteğinde bulunun ve bu yardımı takdir edin.
Bunlar ve bu paralelde davranışlar çocuğunuzun kendini değerlendimesine imkan tanıyacak, yaptığından emin, tahlil odaklı, başarılı, istekli ve özgüveni yüksek bir birey olmasını sağlayacaktır.
Bu tip durumlarda bir uzmanla birlikte çalışıyor olmak, davranışları birlikte gözden geçirmek çok daha yararlı olacaktır.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0