Öz bakım mahareti, çocukların içinde bulundukları gelişim periyotlarına uygun halde
kendi ferdî bakımlarını üstlenebilme marifetidir. Çocukların öz bakım hünerlerinin
temelinin atıldığı periyot okul öncesi devirdir. Bu periyotta çocukların gelişim özelliklerine
uyacak halde bu maharetleri geliştirmesi beklenilir. Yaş devirlerine nazaran çocukların sahip
olması gereken öz bakım maharetleri şu biçimdedir:
36-48 AYLIK ÇOCUKLARIN ÖZBAKIM MAHARETLERİ
1) Kendine ilişkin eşyaları toplar.
2) Tuvalet muhtaçlığını yardımla karşılar.
3) Yardımla giyinir.
4) Bağcıksız ve düğmesiz kıyafetleri yardımsız çıkarır.
5) Giysinin önünü gerisini bilir.
6) Saçlarını yardımla tarar.
7) Dişlerini yardımla fırçalar.
9) Yemeğini kendi kendine yer.
48 – 60 AYLIK ÇOCUKLARIN ÖZBAKIM HÜNERLERİ
1) Kıyafetlerini yardımsız giyip çıkarır.
2) Kıyafetlerini asar.
3) Saçlarını tarar.
4) Ayakkabılarını yardımla bağlar.
5) Dişlerini fırçalar.
6) Elini yüzünü yardımsız yıkar.
7) Sofra kurallarına uyar.
8) Yemekle ilgili araç gereçleri uygun kullanır.
60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN ÖZBAKIM MARİFETLERİ
1) Dişlerini fırçalar.
2) Bedenini yıkar.
3) Dişlerini fırçalar.
4) Hava koşullarına uygun kıyafetler seçer.
5) Giysilerini kendi giyer, çıkarır.
6) Ayakkabılarını bağlar.
7) Yemek araç-gereçlerini bir yetişkin üzere kullanır.
8) Tehlike yaratacak durumları fark eder.
Gelişimsel devrine uygun olduğu halde, yardımsız olarak yemek yiyemeyen, diş
fırçalayamayan ya da tuvalet paklığını yapamayan yani öz bakım marifetleri konusunda
kasvet yaşayan çocukların birçoklarının, bu hünerlere sahip olamamalarının en büyük
nedenlerinden biri ebeveynlerinin çok esirgeyici tavırlarından kaynaklanır.
Ana-babanın çok müdafaası, çocuğa gerektiğinden fazla denetim ve itina göstermesi
manasına gelir. (Yavuzer, 1998). Bu tavrı benimseyen ebeveynler; çocukları ziyan
görmesin, yorulmasın, üzülmesin üzere sebeplerle çocuklarının yapması gereken her şeyi onlar
ismine yaparlar. Bu halde, onları, dünyadaki tüm kötülüklerden olabildiğince koruyacaklarına
inanırlar. Örneğin, çocukları koştuğunda düşeceğinden, bir şey taşıdığında
incinebileceğinden, yaşına uygun bir vazifesi yerine getirdiğinde yorulabileceğinden kaygı
duyarlar. Bu nedenle çoklukla çocuklarına sorumluluk vermez, çocuklarının misyonlarını de
kendileri yaparlar. Bu vazifeler çocuğa yemek yedirme, çocuğun tuvalet paklığını kendi
yapma, çocuklarının kıyafetlerini kendisinin giyip çıkartması halinde olabilir.
Çok koruyuculuğun yanı sıra, etraf pislenmesin ya da daha süratli olunsun niyeti ile
çocuğunun vazifelerini üstlenen ebeveynlere de rastlanmaktadır.
Lakin her iki durumda da çocuk, otonom(kendi kendine yetebilme)bir birey olma,
bağımsızlık ve itimat açısından ziyan görmektedir. Bu tavırlar sonucunda, çocuğun kendisini
geliştirmesi engellenmekte, başta öz bakım olmak üzere öbür alanlardaki gelişimleri de
olumsuz etkilenmektedir. Kendisine sorumluluk verilmeyen, yapabileceği şeyler ile ilgili
kendisine fırsat tanınmayan, öz bakımıyla ilgili ve başka açılardan daima olarak anne babanın
denetiminde olan bir çocuk, ileride de yanında bir kişi olmadan pek çok fonksiyonu yerine
getiremez hale gelmekte, ötekine bağımlı olmakta ve onlar tarafından denetim edilme dileği
içinde bulunmaktadırlar.
Çocuğun öz bakım marifetlerinin geliştirilmesi için kendisine fırsat tanınması, onun
sorumluluk duygusu ile tanışmasını, itimat hissinin çoğalmasını sağlar. Ayrıyeten motor
marifetleri de öz bakım maharetlerine bağlı bir alandır. Dişlerini fırçalayan, yemeğini kendi
yiyen, eşyalarını toplayan bir çocuğun ellerini kullanması ile ince kas motor marifetleri
gelişmektedir. Anaokulumuzda çocuklarımızın öz bakım marifetlerini geliştirmeleri
desteklenmekte, yaş devirlerine uygun hünerleri göstermelerine fırsat tanınmaktadır. Fakat
elbette bu hususta ailenin de iş birliği içinde olması, çocuklarımızın bağımsız, kendi kendine
yetebilen sağlıklı yetişkinler haline gelmelerinde çok değerli bir öge olan öz bakım
maharetlerini geliştirebilmene fırsat tanımaları gerekmektedir.
Bu yararlı oldu mu??
0 / 0